کتاب متروک بی انتها

«متروک بی‌انتها»، نمایشنامه‌ای نیمه‌خودزندگی‌نامه‌ای از واتسلاف هاول، نویسنده، فعال سیاسی و رئیس‌جمهور پیشین چک، در سال ۱۹۸۴ و اندکی پس از آزادی او از زندان نگارش شد. این اثر، تصویری دقیق و تکان‌دهنده از فشارهای روانی و اجتماعی بر لئوپولد کوپریوا (در ترجمه انگلیسی به لئوپولد نتلز) ارائه می‌دهد؛ روشنفکری که به دلیل نوشته‌های سیاسی خود تحت نظارت و تهدید شدید دولت قرار دارد. هاول در این نمایشنامه مبارزه فرد با سرکوب، بحران هویتی و پارانویا را به نمایش می‌گذارد و از این طریق شرایط انسانی تحت رژیم‌های تمامیت‌خواه را به بحث می‌گذارد. سبک پوچ‌گرایانه هاول با دیالوگ‌های تکراری، ساختار دایره‌ای و موقعیت‌های گروتسک، وضعیت روانی شخصیت اصلی و محیط سرکوبگر اطراف او را به شکلی ملموس منعکس می‌کند. تعامل لئوپولد با دوستان، همکاران و مأموران دولتی، انزوای فزاینده و فرسایش حس خودشناسی او را برجسته می‌سازد و خواننده یا تماشاگر را با تجربه‌ای مستقیم از فشار سیاسی و اجتماعی مواجه می‌کند. در حالی که آثار هاول شباهت‌هایی با نمایشنامه‌های ساموئل بکت و تم‌های پوچی و بحران وجودی او دارد، تأکید ویژه بر فشارهای سیاسی و بررسی نقش فرد در جامعه سرکوبگر، اثر را از منظر اجتماعی-سیاسی برجسته می‌کند. شخصیت‌ها در انتقال مضامین نقش کلیدی دارند. لئوپولد نتلز نماد روشنفکری مخالف و مواجهه او با تهدید زندان است. ادوارد و برترام دوستان و همکارانی هستند که نگرانی و همدلی نسبت به لئوپولد را نمایندگی می‌کنند. سوزانا، هم‌خانه یا همسر او، و لوسی، معشوقه‌اش، فشارهای عاطفی و محدودیت‌های روابط انسانی در شرایط سرکوب را نشان می‌دهند. دو چپس و دو سیدنی، مأموران دولتی و نمایندگان مردم عادی، قدرت و فشار اجتماعی را بازنمایی می‌کنند، در حالی که دو مرد، مجریان خاموش، به صورت نمادین بر نقش سرکوب و تهدید تأکید می‌کنند. این ترکیب چندلایه، تلفیقی از طنز و تراژدی ایجاد می‌کند و تجربه‌ای مستقیم از تأثیر سرکوب سیاسی بر فرد و جامعه فراهم می‌آورد.
از منظر نقد ادبی، «متروک بی انتها» به خاطر تحلیل روان‌شناسانه و اجتماعی شرایط انسانی تحت فشار و قدرت، تحسین شده است. هاول با ترکیب طنز و تراژدی، تصویری پرتنش و تأمل‌برانگیز از مبارزه فرد برای حفظ ارزش‌ها و تمامیت شخصی در مواجهه با نیروهای سرکوبگر ارائه می‌دهد و جایگاه خود را به عنوان نویسنده‌ای متعهد، انسانی و منتقد قدرت تثبیت می‌کند. این نمایشنامه هم از نظر ادبی و هم از نظر اجتماعی، نمونه‌ای شاخص از تئاتر معاصر با رویکردی فلسفی و سیاسی است که تماشاگر را به تفکر و همدلی نسبت به شرایط انسانی فرا می‌خواند.