کتاب درباره امر سیاسی

کتاب « درباره ی امر سیاسی» اثر شانتال موفه، به بازاندیشی مفهوم سیاست در جهان معاصر می‌پردازد. موفه در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه سیاست در جوامع لیبرال امروزی از معنا تهی شده و به عرصه‌ای از اجماع و تکنوکراسی تبدیل شده است، در حالی که در ذات خود باید عرصه‌ی تضاد، مناقشه و مبارزه‌ی مشروع میان دیدگاه‌های رقیب باشد. موفه در آغاز کتاب، با تفکیک میان دو واژه‌ی «امر سیاسی» (the political) و «سیاست» (politics)، چارچوب نظری خود را بنا می‌کند. او «امر سیاسی» را به‌مثابه بعدی از وجود اجتماعی می‌بیند که همواره با تضاد و خصومت همراه است، در حالی که «سیاست» را مجموعه‌ای از نهادها، گفتمان‌ها و سازوکارهایی می‌داند که برای تنظیم و مدیریت این تضادها شکل گرفته‌اند. از نظر موفه، حذف یا انکار این بعد مناقشه‌آمیز، دموکراسی را به خطر می‌اندازد و جامعه را در برابر پوپولیسم یا اقتدارگرایی آسیب‌پذیر می‌سازد. در ادامه، او نقد تندی به سنت لیبرال عقل‌گرای مدرن وارد می‌کند که تلاش دارد با تأکید بر گفت‌وگو و اجماع، سیاست را از درگیری تهی کند. به باور موفه، سیاست بدون «دشمن» یا بدون «دیگری» ممکن نیست؛ زیرا هویت‌های سیاسی تنها در بستر تمایز شکل می‌گیرند. او البته از خشونت یا نفرت دفاع نمی‌کند، بلکه پیشنهاد می‌دهد تضادها از سطح «خصومت» به سطح «رقابت مشروع» ارتقا یابند. این یعنی مخالفان سیاسی به‌جای نابود کردن یکدیگر، در چارچوبی مشترک برای به‌دست آوردن هژمونی به رقابت بپردازند. موفه راه‌حل خود را «دموکراسی کثرت‌گرا» می‌نامد، نوعی نظام سیاسی که نه‌تنها اختلاف را می‌پذیرد، بلکه آن را لازمه‌ی پویایی اجتماعی می‌داند. او معتقد است احزاب، رسانه‌ها و نهادهای عمومی باید فضاهایی برای بیان تضادها ایجاد کنند، نه اینکه آن‌ها را سرکوب کنند. تنها در این صورت است که شهروندان می‌توانند در فرآیند سیاسی احساس تعلق و معنا داشته باشند. موفه در این کتاب ما را به اندیشیدن درباره‌ی واقعیت‌های پنهان پشت اجماع‌های ظاهرا بی‌طرف دعوت می‌کند و نشان می‌دهد که پذیرش تضاد، نه تهدیدی برای دموکراسی، بلکه شرط بقای آن است