کتاب روحانی و شاه

دزموند هارنی، دیپلمات سابق بریتانیایی که متهم به گزارش سیاسی بود، در سال 1979 در زمان انقلاب در تهران زندگی می کرد. وقتی روحانی و شاه - آیت‌الله خمینی و شاه ایران - در مقابل یکدیگر قرار می‌گرفتند، او احساس ناچاری می‌کرد تا گزارشی روزانه از وقایعی که در اطرافش مشاهده می‌کرد، حفظ کند. نتیجه این روایت دست اول خیره کننده از یکی از مهم ترین قسمت های قرن بیستم است.

در بخشی از کتاب آمده است:
" جمعه، هفدهم نوامبر (26 آبان)
روز نیروهای مسلح. قبلا هرگز به این شکل برگزار نشده بود. اسکادران های هواپیماهای جت از آسمان می گذرند و هلی کوپترهای چینوک در دسته های عظیم پرواز می کنند.
از برابر دانشگاه- که از هنگام اغتشاش ها بسته شده- گذشتم. مجسمه شاه که دو هفته پیش دیدم چهره اش را کنده اند، حالا سرنگون شده است. برخی از نرده ها را هم از جا درآورده اند و ساختمان بانک عمران ذوب شده است. همه سینماهای اطراف، سوخته اند. محوطه دانشگاه هنوز در محاصره سربازان است. یک سرباز ساده دل ترکمن، سه شاخه میخک زرورق پوش را میان انگشت اشاره و مسلسل خودکارش نگه داشته است. گروه های بی قرار پنج شش نفره دور میدان می گردند. از مجسمه رضاشاه به دقت مراقبت می شود. گفت و گویی طولانی درباره جهاد (نبرد مقدس). حکم جهاد را تنها می توان علیه کفار داد، نه به عنوان جنگ داخلی. این حکم تنها در دفاع از خاک کشور و از سوی یک مرجع تقلید می تواند صادر شود. آیت الله خمینی و شریعتمداری هردو مرجع اند، اما هیچ یک از آن ها به جایگاه بلامنازع و فراگیر آیت الله فقید بروجردی- که حدود ده سال پیش درگذشته- نرسیده اند.
هنگام محرم، به رغم احساسات پرشور مذهبی، فکر می کنم که علما نهایت تلاش خود را بکنند تا خشونتی به وجود نیاید که اسلام روحانی را بدنام کند. اما امکان انجام اعمال تحریک آمیز هست و سراسر کشور ناچار مانند بشکه باروت خواهد شد.
جمعیتی در رشت فریاد می زنند: «ما شاه نمی خواهیم.» یکی از رشتی ها به جمعیت نمی پیوندد. جمعیت فریاد می زند و او می گوید: «زیرا که یکی داریم (یعنی آیت الله خمینی).»
حکایت های بسیار متناقضی درباره اعتصاب ها نقل می شود. تولید حوزه های نفتی 7/2 میلیون بشکه در روز است، اما کار شبانه روزی مدیران ارشد است که چاه ها و پالایشگاه ها را فعال نگه داشته است. "