پژوهش حاضر کوشیده است به شناسایی گونه‌های نظریه‌های احیا و بازسازی تمدن اسلامی که در طی دو قرن معاصر توسط متفکران مسلمان ارائه شده است، بپردازد. نگارنده با استفاده از روش تحلیل تطبیقی تاریخی، شرایطی را فراهم کرده است که در آن نظریه‌های احیا و بازسازی، احصا و هریک به مثابه یک کل ترکیب بندی شده با دیگران مقایسه شوند.
نتیجه پژوهش حاضر این است که در طی قرن‌های نوزده و بیست، هشت نظریه احیا و بازسازی تمدن اسلامی توسط متفکران مسلمان مطرح شده است: ۱. بازسازی سیستم تعلیم و تربیت اسلامی، ۲. احیای خلافت اسلامی، ۳. احیای اندیشه اسلامی، ۴. احیای سیستم اسلامی، ۵. دعوت اسلامی، ۶. احیای جهاد اسلامی، ۷. بازسازی میراث اسلامی و ۸. احیای سنت اسلامی.
نگارنده در این اثر تلاش کرده از همکاری جمعی از نخبگان فکری که با زبان‌های گوناگون جوامع اسلامی چون عربی، فارسی، ترکی، اردو و انگلیسی آشنایی دارند بهره ببرد. این همکاری موجب شده است طیف نسبتا گسترده‌ای از آثار متفکران مسلمان در این پژوهش مورد بررسی و بهره برداری قرار بگیرد. در کنار اینها بررسی دقیق نظریه‌های احیا و بازسازی تمدن اسلامی، نیازمند مطالعه آنها در بافت و زمینه‌ای از تمدن نگاری‌ها و نظریه‌های تمدنی است که در طی دو قرن گذشته شکل گرفته اند. این ضرورت موجب پرداختن به پرسش‌های فرعی و مقدماتی نسبتا قابل توجهی است که نگارنده در فصول مقدماتی خود این پرسش‌ها را مدنظر قرار داده است.
کتاب نظریه های احیاء و بازسازی تمدن اسلامی
سروش