کتاب پویش کیفی و طرح پژوهش

کتاب «پویش کیفی و طرح پژوهش» نوشته‌ی جان دبلیو کرسول، یکی از معتبرترین و پرخواننده‌ترین منابع در حوزه‌ی روش‌های تحقیق کیفی است. این کتاب به‌ویژه برای دانشجویان علوم انسانی و اجتماعی و پژوهشگرانی که در آغاز راه تحقیق کیفی قرار دارند، یک مرجع اصلی به شمار می‌رود. نویسنده در این اثر پنج رویکرد پرکاربرد تحقیق کیفی را معرفی و بررسی می‌کنند: پژوهش روایتی، پدیدارشناسی، نظریه بنیادین، قوم‌نگاری و مطالعه‌ی موردی. در هر بخش، ابتدا ریشه‌های فلسفی و تاریخی آن رویکرد توضیح داده می‌شود و سپس روش گردآوری داده‌ها، شیوه‌ی تحلیل، نحوه‌ی نگارش گزارش و در نهایت معیارهای اعتبارسنجی پژوهش مرور می‌شود. در پایان هر فصل نیز مثال‌هایی از تحقیقات واقعی ارائه شده تا خواننده بتواند این رویکردها را در عمل بهتر درک کند. از ویژگی‌های برجسته‌ی کتاب این است که صرفا به ارائه‌ی دستورالعمل‌ها اکتفا نمی‌کند. نویسنده تلاش کرده‌ است تا نشان دهند هر سبک پژوهش بر چه مبانی نظری و فلسفی استوار است و در چه شرایطی کاربرد بیشتری دارد. برای نمونه، پژوهش روایتی برای مطالعه‌ی تجربه‌های فردی و داستان‌محور مناسب است، در حالی که نظریه‌ی بنیادین بیشتر زمانی به کار می‌آید که هدف، کشف الگوها و نظریه‌سازی از دل داده‌ها باشد. این نگاه مقایسه‌ای کمک می‌کند پژوهشگر با آگاهی بیشتری روش خود را انتخاب کند. استفاده از داده‌های دیجیتال و آنلاین، بحث درباره‌ی نقش پژوهشگر در فرآیند تحقیق و همچنین حساسیت‌های اخلاقی و توجه به عدالت اجتماعی در انجام پژوهش‌ها، از دیگر نکاتی است که مورد توجه کتاب هستند. از طرف دیگر، بسیاری از منابع روش تحقیق به دلیل اصطلاحات تخصصی یا حجم زیاد نظریه‌ها برای آغاز کار ممکن است دشوار به نظر برسند، اما کتاب حاضر با زبانی ساده و مثال‌های متنوع، پیچیدگی‌ها را تا حد زیادی برطرف کرده‌ است. افزون بر این، ساختار کتاب به گونه‌ای است که امکان استفاده‌ی آموزشی در کلاس‌های دانشگاهی را نیز فراهم می‌آورد.