«المبداء و المعاد» به همراه دو کتاب دیگر (شواهد الربوبیه، و المسائل القدیسه) به نوعی تلخیص کتاب «اسفار اربعه» تالیف «ملاصدرای شیرازی» ( 979 - 1050 ق) است. ملاصدرا، کتاب «مبدا و معاد» را تحت تاثیر کتاب «مبدا و معاد ابن سینا» به زبان عربی تحریر نموده و حتی در ترتیب و انتخاب مباحث نیز از وی پیروی کرده است؛ زیرا وی اعتقاد دارد ابن سینا حق را دریافته و از آن تجاوز نکرده است.
کتاب حاضر از دو بخش تشکیل شده است:
بخش نخست تحت عنوان «ربوبیات و مفارقات» که شامل سه گفتار است: مبدا وجود، صفات واجب و افعال واجب. در بحث از مبدا، فطری بودن وجود خدای متعال و توجه عرفا در حالت های دشوار برای رسیدن به حق تعالی و براهین اثبات واجب آمده است.
در مبحث صفات الهی به مسئله علم خداوند، قدرت، حیات، سمع و بصر، ابتهاج و لذت حق متعال، عشق، کیفیت محبت خدای متعال و مانند آن اشاره می شود؛ سپس در بحث از افعال الهی؛ موضوع مجردات و ترتیب نزول تا اجسام و محددالجهات و احکام آنها تبیین گردیده است.
بخش دوم کتاب که به بحث درباره معاد اختصاص دارد در سه مقوله «کیفیت تکوین»، «معاد جسمانی» و «ضرورت نبوت تبیین و تحلیل معجزه، کرامات و سعادت انسان» تنظیم شده است.
در هر دو بخش کتاب، ملاصدرا با ذکر شواهد و مطالبی از مبدا و معاد ابن سینا، به شرح و نقد آنها اهتمام نموده است. در تصحیح این کتاب از دو نسخه «کتابخانه استاد علامه حاج میرزا محمدحسین طباطبایی تبریزی» و «نسخه خطی ملکی(چاپ دانشگاه تهران)» استفاده شده است.
کتاب المبدا و المعاد
بوستان کتاب
محمدبن ابراهیم ملاصدرای شیرازی
