کتاب تئاتر قانون گذاری

کتاب «تئاتر قانونگذاری» منتشر شده در ۱۹۹۸ یکی از برجسته‌ترین و نوآورانه‌ترین آثار آگوستو بوآل است که مرحله‌ای تازه در تحول روش‌شناسی «تئاتر ستمدیدگان» او به شمار می‌آید. بوآل در این اثر مرز میان صحنه و سیاست را از میان برمی‌دارد و نشان می‌دهد که تئاتر نه تنها ابزاری برای تمرین تغییر، بلکه مکانیسمی برای تدوین، پیشنهاد و تأثیرگذاری بر قانون‌گذاری واقعی است. او این رویکرد را در دوره‌ای که به‌عنوان عضو شورای شهر ریو دوژانیرو (۱۹۹۳-۱۹۹۶) فعالیت می‌کرد، به کار گرفت و بدین ترتیب تئاتر را به ابزاری برای دموکراسی مشارکتی و توانمندسازی مدنی بدل ساخت. در مرکز تئاتر قانونگذاری تلفیقی خلاقانه از اجرا و سیاست نهفته است. ساختار این شیوه بر پایه بداهه‌پردازی سازمان‌یافته استوار است؛ تماشاگران نه در مقام ناظر منفعل بلکه به عنوان «تماشاگر-بازیگر» وارد عمل می‌شوند، مداخله می‌کنند، پیشنهاد ارائه می‌دهند و در نهایت صحنه‌ی تئاتر به بستری برای خلق «مصوبات تئاتری» تبدیل می‌شود؛ مصوباتی که می‌توانند در سطح قانون‌گذاری رسمی نیز پیگیری شوند. بوآل کتاب را به سه بخش عمده تقسیم می‌کند. در بخش نخست، کتاب تئاتر قانونگذاری، او به تشریح شکل‌گیری این روش، تجربه‌های عملی در ریو و بنیان‌های نظری-سیاسی آن می‌پردازد. در بخش دوم، هیچ‌کس اینجا احمق نیست!، مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و مقالات او گرد آمده که مسیر تبدیل ایده‌ها از اجرا به کنش سیاسی را آشکار می‌سازد. و در بخش سوم، او به دسته‌بندی‌های تئاتر مردمی می‌پردازد و چارچوبی نظری برای درک اشکال مختلف تئاتر ارائه می‌دهد. بوآل این متن را نوعی «نسخه‌ی آزمایشی» می‌داند و از خوانندگان دعوت می‌کند تا در تکامل و اصلاح این روش مشارکت داشته باشند. فرآیند عملی این رویکرد معمولا شامل چند مرحله است: اجرای نمایش‌های کوتاه با الهام از مسائل واقعی جامعه، دعوت از تماشاگران برای ورود به صحنه و پیشنهاد راه‌حل، رأی‌گیری جمعی برای انتخاب بهترین ایده‌ها و در نهایت ارائه‌ی این پیشنهادها در سطح سیاست‌گذاری رسمی. در ریودوژانیرو، این تجربه‌ها به تدوین و تصویب چندین قانون تازه منجر شد که بازتاب‌دهنده‌ی نیازها و صداهای گروه‌های به حاشیه رانده‌شده، از جمله جوانان خیابانی، زنان، جامعه‌ی LGBTQ+ و افراد دارای معلولیت بود. بوآل این سازوکار را شکلی از «دموکراسی انتقالی» می‌خواند: مدلی میان دموکراسی مستقیم و نمایندگی که شهروندان را به نقش فعال در پیشنهاد و اصلاح قوانین فرامی‌خواند. اهمیت تئاتر قانونگذاری در آن است که تئاتر را از سطح نقد اجتماعی به سطح عمل سیاسی ارتقا می‌دهد. در حالی که تئاتر سیاسی غالبا تنها نقش افشاگرانه دارد، بوآل نشان می‌دهد که تئاتر می‌تواند خود بستری برای تولید سیاست باشد. این رویکرد نگاهی رادیکال به مشارکت عمومی عرضه می‌کند و مرزهای میان اجرا، آموزش و کنشگری را از نو ترسیم می‌نماید. به همین دلیل، آثار و روش او الهام‌بخش جنبش‌های مشابهی در سراسر جهان، از جمله پروژه‌های مشارکتی در کانادا و بریتانیا، شده است.
در نهایت، «تئاتر قانونگذاری» اثری است که شهروندان و هنرمندان را یکسان توانمند می‌سازد تا عاملان تغییر باشند؛ تغییری که نه در سطح نمادین بلکه در عرصه‌ی واقعی قانون و سیاست رخ می‌دهد. این کتاب همچنان یکی از متون تأثیرگذار در نظریه تئاتر و مطالعات مدنی به شمار می‌رود و نشان می‌دهد که چگونه خلاقیت هنری می‌تواند در شکل‌دهی به سیاست عمومی و بازیابی صدای مدنی نقشی تعیین‌کننده ایفا کند.