کتاب مونتسکیو،سیاست و تاریخ

«مونتسکیو، تاریخ و سیاست» نوشتۀ لویی آلتوسر، بررسی انتقادی فلسفۀ سیاسی و تحلیل‌های تاریخی منتسکیو، یکی از تأثیرگذارترین متفکران عصر روشنگری است. این اثر آلتوسر که در سال 1964 منتشر شد، صرفا مطالعۀ تشریحی ایده‌های منتسکیو نیست، بلکه نمونه‌ای ممتاز از چگونگی خواندن آثار یک فیلسوف به صورت انتقادی و در چارچوب زمان معاصر است. آلتوسر، فیلسوف برجسته و مارکسیست فرانسوی، به‌دلیل نظریۀ علیت ساختاری و مفهوم دستگاه‌های دولتی ایدئولوژیک، شناخته‌شده است که در این کتاب مهار‌ت‌های تحلیلگرانۀ خود را برای توضیح درک منتسکیو از قانون، جامعه و تاریخ به کار می‌گیرد.
کتاب با بررسی مشهورترین اثر منتسکیو، «روح القوانین» آغاز می‌شود، جایی که آلتوسر گونه‌شناسی منتسکیو از دولت‌ها و نظریه‌های او در مورد تفکیک قوا را تفسیر می‌کند. به عقیدۀ آلتوسر، کار منتسکیو نقدی دقیق از سلطنت فرانسه و حمایت از سلطنت مشروطه است که جایگاه ممتازی را به اشراف می‌دهد. البته باید خاطر‌نشان شد که خوانش آلتوسر از مونتسکیو خالی از بحث و مناقشه نیست. او تفاسیر سنتی منتسکیو را به‌عنوان یک متفکر محافظه‌کار نقد می‌کند و در عوض مونتسکیو را به‌عنوان منتقدی رادیکال از وضعیت موجود، معرفی می‌کند. وی تفسیر می‌کند که مونتسکیو فیلسوفی است که شدیدا نگران وضعیت آزادی و نقش قوانین در حفظ یا برهم‌زدن وضعیت آن است. آلتوسر در سراسر کتاب، بر اهمیت شناخت بافت تاریخی که منتسکیو در آن می‌نوشته است، تأکید می‌کند. او استدلال می‌کند که اندیشۀ سیاسی منتسکیو را نمی‌توان از واقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی فرانسۀ قرن هجدهم جدا کرد. این رویکرد به آلتوسر اجازه می‌دهد تا ابعاد سیاسی و تاریخی اندیشۀ منتسکیو را بهتر آشکار کند.
به‌طور کلی، «مونتسکیو، تاریخ و سیاست» متنی متراکم و پیچیده است و در نتیجه نیاز به مطالعۀ دقیق و با حوصله دارد. تفسیر آلتوسر از مونتسکیو، تا حد زیادی جامع و همچنین قابل تأمل است و بینش جدیدی را در مورد اندیشه‌های منتسکیو ارائه می‌دهد که چندین نسل از فیلسوفان را تحت‌تأثیر خود قرار داده است. این کتاب با یک ادعای ساده به پایان می‌رسد: «چنین سفری برای بازگشت به خانه» و این بیان، دیدگاه آلتوسر را نشان ‌دهد که به عقیدۀ وی غور در اندیشۀ سیاسی و تاریخی مونتسکیو، سفری است که در‌نهایت به درک عمیق‌تری از وضعیت سیاسی و تاریخی امروز منجر می‌شود.