کتاب ایران و بابر

کتاب «ایران و بابر» نوشته‌ی ویلیام ارسکین، گزارشی تاریخی از تأسیس و شکل‌گیری اولیه‌ی امپراتوری گورکانی هند است. کتاب در دو بخش اصلی تنظیم شده و به ترتیب به حکومت بابر و همایون، نخستین پادشاهان این دودمان، می‌پردازد. ارسکین، که در قرن نوزدهم می‌نوشت، برای تدوین این اثر از منابع دست‌اول، به‌ویژه بابرنامه، بهره گرفته و تلاش کرده تا با نگاه انتقادی و توصیفی، تصویری از ساختار سیاسی و نظامی این دوره ارائه دهد.
در بخش اول، زندگی بابر از دوره‌ی حکومت او در فرغانه و سمرقند تا ورودش به هند روایت می‌شود. ارسکین چگونگی از دست رفتن متصرفات او در آسیای مرکزی، لشکرکشی‌های او به کابل و در نهایت عبور از رود سند را با جزئیات شرح می‌دهد. نبرد پانی‌پت در سال ۱۵۲۶ که به شکست لودیان و تأسیس امپراتوری مغول هند منجر شد، نقطه‌ی محوری این بخش است. نویسنده همچنین به نقش بابر در سامان‌دهی ساختار قدرت جدید در شمال هند، روابط او با حاکمان محلی و تلاشش برای تثبیت سلطنت تازه‌تأسیس می‌پردازد.
بخش دوم کتاب به دوران همایون اختصاص دارد؛ پادشاهی که با درگیری‌های داخلی، شورش‌های محلی و تهدید خارجی از سوی افغان‌ها و دیگر مدعیان قدرت روبرو بود. روایت ارسکین فرار همایون به دربار صفوی در ایران، پناه‌گرفتن نزد شاه تهماسب، و بازگشتش به هند را در بستر مناسبات دیپلماتیک آن دوران بررسی می‌کند. همچنین به سازمان‌دهی مجدد ارتش، تصرف دوباره‌ی دهلی، و نقش اطرافیانش در تثبیت قدرت او پرداخته شده است. در مجموع، این کتاب علاوه بر شرح جنگ‌ها و سیاست‌ورزی‌های این دو پادشاه، اطلاعاتی درباره‌ی نظام اداری، شیوه‌ی حکومت‌داری، ساختارهای مالی و روابط میان نخبگان محلی و دستگاه سلطنت ارائه می‌دهد. همچنین، ارتباط سیاسی و فرهنگی بین ایران، آسیای مرکزی و هند در این دوران به طور ضمنی در روایت کتاب بازتاب یافته است. با توجه به تاریخ نگارش کتاب در قرن نوزدهم، سبک و دیدگاه آن با روش‌های امروزین تاریخ‌نگاری تفاوت دارد، اما همچنان به عنوان یک منبع قابل‌ارجاع برای مطالعه‌ی نخستین سال‌های امپراتوری گورکانی محسوب می‌شود.