کتاب نیکومد

نمایشنامه «نیکومد» نوشته پیر کورنی، که نخستین بار در سال ۱۶۵۱ اجرا شد، یکی از نمونه‌های برجسته تراژدی کلاسیک فرانسه است که شکوه و دقت خاص تئاتر باروک قرن هفدهم را به تصویر می‌کشد. کورنی، که در کنار راسین و مولیر به عنوان یکی از سه نمایشنامه‌نویس بزرگ این دوره شناخته می‌شود، در این اثر با مهارت تمام به مضامینی چون افتخار، وظیفه و قدرت سیاسی می‌پردازد و آن‌ها را در بافت درگیری‌های شخصی شخصیت‌ها به هم می‌آمیزد.
داستان «نیکومد» در دوران روم باستان رخ می‌دهد و تمرکز آن بر زندگی نیکومد، پادشاه بیتینیا، است که در میان دسیسه‌ها و کشمکش‌های سنای روم گرفتار شده است. لحن نمایشنامه، والا و تراژیک است و با بهره‌گیری از اشعاری موزون و فاخر به سبک ابیات اسکندرانی، شکوه و پیچیدگی روانی شخصیت‌ها را به تصویر می‌کشد. زبان اثر هم شاعرانه و هم بلاغی است و برای برانگیختن تضادهای اخلاقی و درونی شخصیت‌ها طراحی شده است. در مرکز داستان، تضاد میان وفاداری شخصی و تعهد به وظیفه سیاسی جای دارد. شخصیت‌ها با چالش‌هایی مانند شرافت و خیانت مواجه‌اند، به‌ویژه در روابط نیکومد با اعضای خانواده و مقامات رومی. این تنش میان وظایف عمومی و احساسات خصوصی، پیش‌برنده روایت است و پیامدهای تلخ غرور و بی‌اعتمادی را برجسته می‌کند. کورنی نیکومد را به عنوان حاکمی متعادل نشان می‌دهد که در فشارهای بیرونی و تردیدهای درونی گرفتار است و همانند قهرمان تراژیک کلاسیک، سرنوشتش هم به کردار و هم به شرایط وابسته است. پیچیدگی اخلاقی و ظرافت شخصیت‌پردازی کورنی در «نیکومد» مورد تحسین منتقدان قرار گرفته است، چرا که بینشی عمیق نسبت به شرایط انسانی و پویایی‌های قدرت ارائه می‌دهد. ساختار رسمی نمایشنامه، که به وحدت‌های کلاسیک زمان، مکان و عمل پایبند است، شدت و تمرکز درام را حفظ می‌کند. تأکید کورنی بر بلاغت و ابهامات اخلاقی، نموداری از دغدغه‌های سنت کلاسیک فرانسه در تعادل میان عقل، فضیلت و کشمکش تراژیک آن‌هاست. اگرچه «نیکومد» در مقایسه با دیگر شاهکارهای کورنی مانند «لو سید» یا «هوراس» شهرت کمتری دارد، اما جایگاهی مهم در میان آثار وی به شمار می‌رود. این نمایشنامه نمایانگر سبک پخته کورنی و توانایی او در ادغام مضامین کلاسیک با عمق روانشناختی است و همچنان به عنوان نمونه‌ای برجسته از فرم کلاسیک و کاوش در مسائل جاودانه رهبری، وفاداری و شرافت در محافل علمی و اجرایی مورد توجه است.
در مجموع، «نیکومد» اثر شاخصی از پیر کورنی است که آرمان‌های کلاسیک تئاتر فرانسه در قرن هفدهم را به شکلی استادانه نمایش می‌دهد. این نمایشنامه با پرداختن به موضوعاتی چون شرافت، دسیسه‌های سیاسی و فداکاری‌های شخصی، همراه با مهارت شاعرانه و عمق شخصیت‌پردازی، اثری ماندگار در ادبیات فرانسه است که نگاهی ژرف به تعارض میان وظیفه عمومی و وجدان خصوصی ارائه می‌کند.