کتاب عطر گل های داوودی

«عطر گل‌های داوودی» داستان کوتاهی از دی. اچ. لارنس است که نخستین‌بار در سال ۱۹۱۱ منتشر شد و بعدها در مجموعه‌ی «افسر پروسی و داستان‌های دیگر» (۱۹۱۴) گنجانده شد. این داستان، که در شهرک معدنی ناتینگهام‌شر انگلستان می‌گذرد، نمونه‌ای درخشان از مهارت لارنس در پیوند دادن رئالیسم اجتماعی با کاوش روان‌شناختی عمیق است. لارنس، که خود فرزند یک معدنچی بود، در این اثر از تجربه‌ی زیسته‌ی خود در طبقه‌ی کارگر بهره می‌گیرد تا شکاف میان دنیای صنعتی و زندگی عاطفی انسان را آشکار کند؛ شکافی که در قلب روابط خانوادگی و حتی در خصوصی‌ترین ساحت عشق رخنه کرده است. داستان از نگاه الیزابت بیتس روایت می‌شود، زنی از طبقه‌ی کارگر که غروب یک روز سرد، بی‌صبرانه در انتظار بازگشت شوهرش، والتر بیتس، از معدن است. با فرارسیدن شب و نیامدن او، اضطراب و دل‌نگرانی جای بی‌حوصلگی اولیه را می‌گیرد. فضای خانه، روشنایی کم‌سو و حضور خاموش گل‌های داوودی که بر میز آشپزخانه قرار دارند، به نوعی استعاره از وضعیت زندگی الیزابت است: نظمی سطحی که در زیر آن، احساسی از پوچی، سردی و فاصله‌ی عاطفی جریان دارد. گل‌های داوودی در عنوان و سراسر داستان، همچون موتیفی مرکزی تکرار می‌شوند؛ آن‌ها هم نشانه‌ی زیبایی و زندگی‌اند و هم یادآور مرگ و ناپایداری. هنگامی که خبر می‌رسد والتر در معدن کشته شده است، روایت از سطح نگرانی به لحظه‌ای از بیداری تلخ می‌رسد. الیزابت، در مواجهه با جسد شوهرش، درمی‌یابد که غم او نه از دست دادن عشق، بلکه از درک ناگهانی فاصله‌ای است که همیشه میانشان وجود داشته است. در مرگ، حقیقتی بر او آشکار می‌شود که زندگی از او پنهان کرده بود: او هرگز والتر را واقعا نشناخته است. در این نقطه، لارنس با قدرتی کم‌نظیر نشان می‌دهد که چگونه عادت، سکوت و کار روزمره می‌توانند رابطه‌ای زنده را به پوسته‌ای از تکرار بدل کنند. از نظر سبکی، این داستان جلوه‌ای از رئالیسم نخستین لارنس است. او با نثری موجز اما سرشار از تصاویر حسی - تاریکی گودال، نور لرزان چراغ معدنچیان، بوی خاک و گل - جهانی می‌آفریند که هم ملموس و هم خفه‌کننده است. در دل این جزئیات، فلسفه‌ی زیربنایی لارنس نهفته است: انسان تنها در رویارویی با مرگ است که می‌تواند خود و دیگری را بی‌پرده ببیند. آگاهی، در نگاه او، نتیجه‌ی لحظه‌ای از سکوت و تجلی است، نه گفتگو یا عقلانیت اجتماعی.
در پایان آرام اما ویرانگر خود، «عطر گل‌های داوودی» از یک تراژدی طبقه‌ی کارگر فراتر می‌رود و به تأملی در باب تنهایی، بیداری و معنای عشق در جهان مدرن بدل می‌شود. خانه‌ی کوچک الیزابت، گل‌های پژمرده، و بوی محو داوودی‌ها در هوا، استعاره‌هایی از فروپاشی پیوند انسانی در عصر صنعت‌اند. لارنس با دقتی شاعرانه و بی‌رحمانه، نشان می‌دهد که چگونه زندگی روزمره می‌تواند روح را خاموش کند، تا جایی که تنها مرگ است که پرده را کنار می‌زند. این داستان کوتاه، در میان آثار لارنس، همچنان به‌عنوان یکی از تصاویر ماندگار از رنج خاموش و بیداری زنانه در برابر بی‌روحی جهان صنعتی شناخته می‌شود.