کتاب کندی چهارم

رمان «کندی چهارم» اثر ماریو پوزو که نخستین بار در سال ۱۹۹۰ منتشر شد، یکی از آثار متفاوت و کمتر شناخته‌شده این نویسنده است که بیشتر به خاطر حماسه‌های مافیایی همچون «پدرخوانده» شهرت دارد. این کتاب در ژانر تریلر سیاسی جای می‌گیرد، اما در عین حال بار فلسفی و گمانه‌زنانه‌ای نیز با خود حمل می‌کند. پوزو در این اثر از فضای خانواده‌های مافیایی فاصله می‌گیرد و به سراغ عرصه سیاست آمریکا می‌رود، آن هم با تمرکز بر میراث خاندان کندی و بار سنگین تاریخ بر دوش سیاست‌مداران این سلسله مشهور. شخصیت اصلی، فرانسیس خاویر کندی، به‌عنوان پسرعموی خیالی جان اف. کندی و رابرت کندی، در مقام رئیس‌جمهور ایالات متحده قرار می‌گیرد؛ شخصیتی که در آغاز با جذابیت و آرمان‌گرایی و با تکیه بر میراث خانوادگی به قدرت می‌رسد، اما مسیرش به‌تدریج از امید به سرخوردگی و از اخلاق به خشونت تغییر می‌کند. خط داستانی کتاب مملو از بحران‌های پرتنش است: ترور پاپ توسط یک گروه تروریستی، ربوده شدن دختر رئیس‌جمهور و کشته شدن او به دست افراط‌گرایان، توطئه‌های سیاسی درون ساختار قدرت، و حتی تهدید بمب هسته‌ای در قلب نیویورک. هر کدام از این بحران‌ها کندی را یک گام از اصول اولیه‌اش دورتر می‌کند و او را به سمت تصمیم‌هایی می‌کشاند که بیشتر بوی اقتدارگرایی و انتقام می‌دهند تا رهبری دموکراتیک. در این میان، تضاد میان ایده‌آل‌های اولیه و واقعیت‌های بی‌رحم سیاست، یکی از تم‌های اصلی رمان را می‌سازد. پوزو با این اثر نشان می‌دهد که چگونه میراث تاریخی و خاطره تراژدی‌های گذشته می‌تواند یک سیاست‌مدار را درگیر کند. فرانسیس کندی زیر سایه عموهای مشهورش زندگی می‌کند و احساس می‌کند هم باید ادامه‌دهنده راه آن‌ها باشد و هم انتقام شکست‌ها و مرگ‌هایشان را بگیرد. فشار رسانه‌ها، کارشکنی نخبگان اقتصادی و سیاسی، و تهدیدهای امنیتی پی‌درپی، او را به شخصیتی بدل می‌کنند که در نهایت حاضر است هنجارهای دموکراتیک را قربانی قدرت و امنیت کند. یکی از نقاط قوت «کندی چهارم» وسعت نگاه و بلندپروازی آن است. پوزو نه‌تنها قصه‌ای پرهیجان و پرحادثه روایت می‌کند، بلکه از خلال بحران‌ها پرسش‌های عمیقی درباره دموکراسی، اخلاق، رهبری و فساد قدرت مطرح می‌سازد. روایت او ریتمی سریع و پرتنش دارد و لحظات تراژیک - به‌ویژه ماجرای دختر کندی - به داستان عمق عاطفی می‌بخشند. بااین‌حال، برخی منتقدان باور دارند که پوزو در این کتاب بیش از حد از اغراق و سناریوهای غیرواقعی بهره برده است، به‌گونه‌ای که باورپذیری اثر در مقاطعی خدشه‌دار می‌شود. شخصیت‌های فرعی نیز گاه کمتر از آنچه انتظار می‌رود پرورده شده‌اند و بیشتر نقش ابزاری برای پیشبرد خط اصلی را ایفا می‌کنند.
با وجود این کاستی‌ها، «کندی چهارم» همچنان اثری خواندنی و اندیشه‌برانگیز است. پوزو در این کتاب پرسش مهمی را پیش می‌کشد: وقتی رهبر یک کشور با بحران‌های ویرانگر روبه‌رو می‌شود، تا چه حد می‌تواند اصول دموکراتیک را حفظ کند و در چه نقطه‌ای به سمت استبداد و خشونت می‌لغزد؟ این پرسشی است که نه‌تنها برای فرانسیس کندی خیالی، بلکه برای بسیاری از رهبران واقعی نیز مصداق دارد. در نهایت، می‌توان گفت این رمان اگرچه در حد موفقیت‌های تجاری پدرخوانده نرسید، اما به‌عنوان یک تریلر سیاسی متفاوت نشان داد که ماریو پوزو توانایی ورود به عرصه‌هایی فراتر از مافیا و خانواده‌های تبهکار را نیز دارد.