کتابدار نهر ترابل سام

«کتابدار نهر ترابل سام»، رمانی تاریخی-تخیلی منتشرشده در سال ۲۰۱۹، اثری است که کیم میشل ریچاردسون در آن بخشی کمتر شناخته‌شده از تاریخ آمریکا را با داستانی انسانی و احساسی درمی‌آمیزد. رمان در سال ۱۹۳۶ و در دل کوهستان‌های روستایی کنتاکی جریان دارد؛ جایی که فقر، انزوا، تعصب و فقدان فرصت‌ها زندگی مردم را شکل می‌دهد و در مقابل، پروژه کتابخانه اسب‌بارکش به زنان جوان امکان می‌دهد کتاب‌ها را بر پشت قاطر به دورافتاده‌ترین خانه‌ها ببرند و روزنه‌ای کوچک از دانش را در جامعه‌ای محروم بگشایند. فضای آپالاچی دوران رکود بزرگ، با طبیعت خشن، چشم‌اندازهای مه‌گرفته و فاصله‌گرفتن مردم از جهان بیرون، در رمان کیفیتی زنده و ملموس دارد؛ جهانی که با وجود سختی‌اش، به‌خاطر همبستگی، زبان محلی و پیوندهای خانوادگی، گرمای انسانی خود را حفظ می‌کند. در مرکز داستان، دختری ۱۹ ساله قرار دارد که با وجود آسیب‌های خانوادگی و فشارهای اجتماعی، به کار کتاب‌رسانی‌اش پایبند است و از میان مسیرهای کوهستانی دشوار عبور می‌کند تا به کسانی که دور مانده‌اند کتاب برساند. او «آبی» است؛ یعنی به خانواده‌ای تعلق دارد که دچار یک وضعیت ژنتیکی نادر هستند و رنگ پوست‌شان سایه‌ی غیرمعمولی دارد. همین تفاوت، او را در برابر پیش‌داوری، ترس و خرافات مردم قرار می‌دهد؛ جامعه‌ای که در فقر و انزوای تاریخی خود، هر تفاوتی را تهدید می‌بیند. ریچاردسون با انتخاب چنین شخصیت مرکزی، موضوع دیگری بودن را نه‌تنها در سطح فردی، بلکه در سطح اجتماعی و فرهنگی بررسی می‌کند. او نشان می‌دهد چطور بدن انسان، تنها به‌خاطر ظاهرش، می‌تواند به میدان مبارزه‌ای برای کرامت، هویت و بقا تبدیل شود. رمان علاوه بر پرداختن به تعصب، بر نقش تحول‌آفرین سواد تأکید دارد. کتاب‌ها برای کسانی که کاسی به آن‌ها سر می‌زند، صرفا صفحات چاپ‌شده نیستند؛ نشانی از امید، ارتباط، تخیل و امکان دیگری بودن‌اند. کاسی، با رفت‌وآمد روزانه‌اش، حامل چیزی بزرگ‌تر از کتاب است: نوعی اطمینان آرام‌بخش که نشان می‌دهد جهان فقط به قبیله کوچک و بسته‌ای که در آن زاده شده‌ایم محدود نیست. این مفهوم سواد به‌عنوان مقاومت نرم، از زیباترین عناصر رمان است. در کنار این محور‌ها، داستان بر رشد شخصی و پذیرش نفس تمرکز دارد. کاسی در جهان خشنی حرکت می‌کند که معمولا از او می‌خواهد خود را پنهان کند، تطبیق یابد یا در قالب‌هایی که دیگران تعیین می‌کنند فرو رود. بااین‌حال، تجربه‌های او-چه همراه با خطر، چه همراه با دوستی و عشق-کم‌کم او را به سوی آشتی با خویشتن هدایت می‌کند. رمان تأکید می‌کند که آزادی واقعی زمانی شکل می‌گیرد که فرد، حتی زیر فشار جامعه، از انکار خود سر باز بزند. ریچاردسون با اتکا به تحقیق تاریخی دقیق، آپالاچی دهه سی را به‌گونه‌ای ترسیم می‌کند که هم به تاریخ وفادار است و هم به ادبیات. شخصیت‌ها چندبعدی‌اند، روابط انسانی‌شان باورپذیر است و جهان داستان، با جزئیاتش، حس زیستن در زمانه‌ای سخت اما سرشار از انسانیت را منتقل می‌کند. اگرچه روایت گاه تحت تأثیر بار تاریخی خود اندکی کند می‌شود، اما تأثیر احساسی و اخلاقی آن پررنگ باقی می‌ماند. «کتابدار نهر ترابل سام» در نهایت رمانی است درباره مقاومت آرام؛ درباره اینکه چگونه یک زن جوان، با وجود فشارها و تعصب‌ها، کتاب و هویت خود را به سلاحی برای روشن‌کردن جهان اطرافش تبدیل می‌کند. این اثری است عمیقا انسانی، امیدوارکننده و به‌یادماندنی.