کتاب The Consolations of Philosophy

کتاب «تسلی‌بخشی‌های فلسفه» (۲۰۰۰) اثر آلن دو باتن، نویسنده و فیلسوف سوئیسی-بریتانیایی، کوششی است برای پل زدن میان خرد کهن و دردهای زندگی مدرن. دو باتن که به واسطه‌ی توانایی‌اش در ساده و ملموس کردن مفاهیم دشوار فلسفی برای عموم شناخته می‌شود، در این اثر با لحنی صمیمی، گاهی طنزآلود و همدلانه، به این پرسش می‌پردازد: چگونه اندیشه‌های شش متفکر بزرگ می‌توانند در زندگی روزمره ما تسلی و آرامش بیاورند؟
کتاب در شش فصل تدوین شده و هر فصل به یک نوع رنج انسانی می‌پردازد: سقراط در رویارویی با عدم محبوبیت، اپیکور در مواجهه با فقدان ثروت، سنکا در برابر ناامیدی، مونتنی در مواجهه با احساسات ناکافی، شوپنهاور هنگام دلشکستگی و نیچه در برابر مشکلات و رنج‌های زندگی. دو باتن با روایت زندگی‌نامه‌ای کوتاه، تبیین ایده‌ها و همراه کردن نقل قول‌ها و برداشت‌های شخصی خود، هر فیلسوف را از کتاب‌های درسی آکادمیک بیرون می‌کشد و در موقعیت‌های بسیار انسانی و ملموس قرار می‌دهد؛ گویی این متفکران، مشاورانی هستند که در کنارمان نشسته‌اند. رویکرد کتاب، فلسفه را از چارچوب‌های خشک و انتزاعی بیرون می‌آورد و به عنوان جعبه‌ابزاری برای زیستن در دنیای پر تنش و ناپایدار امروز معرفی می‌کند. مثلا دو باتن نشان می‌دهد که سقراط چگونه با تکیه بر استقلال فکری و گفت‌وگوی انتقادی، محبوبیت عمومی را قربانی حقیقت می‌کرد؛ یا اپیکور که شادی را در سادگی، دوستی و مراقبه می‌یافت و نه در تجملات و ولخرجی. سنکا، فیلسوف رواقی، با تاکید بر پذیرش رنج‌های گریزناپذیر زندگی، به ما یادآوری می‌کند که آرامش درونی در گرو مدیریت ذهن است نه کنترل شرایط بیرونی. مونتنی، نویسنده و متفکری که خود را موضوع اصلی نوشته‌هایش می‌دانست، به ما می‌آموزد که نقص‌هایمان را بپذیریم و از مقایسه‌های بیهوده رها شویم. شوپنهاور، با دیدگاهی تیره‌تر، دلشکستگی را امری طبیعی و حتی ضروری برای رشد فردی می‌داند. و در نهایت، نیچه، که می‌گوید رنج را نه‌تنها باید تحمل کرد بلکه باید آن را دوست داشت، چرا که سختی‌ها و شکست‌ها ما را می‌سازند. تسلی‌بخشی‌های فلسفه از زمان انتشار با استقبال خوانندگان و منتقدان روبرو شد؛ برخی آن را به خاطر زبان ساده و روایت روانش ستودند که فلسفه را به شکلی زنده و انسانی روایت می‌کند، در حالی که برخی دیگر از ساده‌سازی افراطی و گرایش کتاب به حوزه‌ی خودیاری انتقاد کردند. با این حال، ویژگی اصلی کتاب در این است که خواننده را وادار می‌کند به ایده‌های چند صد ساله به چشم ابزارهایی برای زندگی روزمره نگاه کند؛ ابزارهایی برای زمانی که احساس ناکامی می‌کنیم، شکست می‌خوریم، یا از نگاه دیگران می‌هراسیم.
در نهایت، این اثر نه یک تحلیل آکادمیک خشک است و نه صرفا مجموعه‌ای از توصیه‌های اخلاقی؛ بلکه روایتی گرم، شخصی و قابل لمس از این است که چگونه فلسفه می‌تواند همسفر و تسلی‌بخش ما در مسیر پرپیچ‌وخم زندگی باشد. دو باتن، با نگاهی مدرن، نشان می‌دهد که اندیشه‌ی فیلسوفان بزرگ هنوز هم در دل مشکلات عاطفی، دلشکستگی‌ها، تنهایی‌ها و دشواری‌های زندگی مدرن می‌تواند راهنما و مرهمی موثر باشد.