کتاب باخ و پسران

نمایشنامه «باخ و پسران» نوشته‌ی نینا رین، نخستین‌بار در ژوئن ۲۰۲۱ در تئاتر بریج لندن به کارگردانی نیکلاس هایتنر روی صحنه رفت و هم‌زمان توسط انتشارات نیک هرن بوکز منتشر شد. این اثر که در ژانر درام مدرن زندگینامه‌ای قرار می‌گیرد، با نگاهی تئاتریکال به زندگی یوهان سباستین باخ و خانواده‌اش، مفاهیمی چون میراث، خلاقیت و شکاف‌های نسلی را در بستری از تقابل میان نبوغ هنری و مسئولیت خانوادگی بازمی‌کاود.
لحن نمایش میان تنش عاطفی و طنزی گزنده در نوسان است؛ دیالوگ‌هایی متراکم و دقیق با چاشنی شوخ‌طبعی مدرن، فضایی می‌آفریند که در آن زبان امروزی با دغدغه‌های قرن هجدهمی درآمیخته است. در این بستر، اصطلاحات روزمره در برابر دغدغه‌های جاودان همچون کمال هنری، روابط پدر و پسر، دین، و مرگ قرار می‌گیرند. طراحی صحنه با هارپسیکوردهای معلق و نورپردازی الهام‌گرفته از نور شمع، شکوه باروک را با فضایی خفه و متلاطم درهم می‌تند و تضاد میان زیبایی هنری و سختی زیستن را برجسته می‌سازد.
در داستان، باخ در میانه‌ی کوشش بی‌وقفه‌اش برای تعالی موسیقی و جاودانگی هنری، با رنج‌هایی زمینی و شخصی روبه‌روست: مرگ چندین فرزند، فشار معیشتی، و تنش با دو پسر بااستعدادش، کارل فیلیپ امانوئل و ویلهلم فریدمن، که هر دو در جستجوی راهی مستقل از سایه پدرند. درگیری‌ها میان خواست باخ برای اطاعت و پیروی، با تمنای پسران برای آزادی و تأیید، در محور نمایش قرار دارد؛ درامی خانوادگی که از دل آن پرسش‌هایی درباره مالکیت خلاقانه، دیانت، قدرت پدرسالارانه و بهای نبوغ زاده می‌شود. مضامین اصلی اثر شامل بهای کمال‌گرایی، فاصله عاطفی، تداوم میراث هنری و ساختارهای اقتصادی پنهان در پس خلاقیت است؛ نشانه‌ی «& » در عنوان نمایش، با اشاره‌ای ظریف به مناسبات تجاری و موسیقایی، بر این وجوه تأکید دارد. موسیقی نه‌تنها در متن و فضای نمایش حضوری دائمی دارد، بلکه همچون استعاره‌ای برای رابطه‌های چندلایه خانوادگی عمل می‌کند: فوگ، کنترپوان و ساختارهای هارمونیک در تعامل شخصیت‌ها بازتاب می‌یابند و تنش‌های ایدئولوژیک را تصویر می‌کنند.
شخصیت‌ها برخلاف قالب‌های صرفا روایی، به مثابه برآمد نیروهای درونی نبوغ و تعارض ایفای نقش می‌کنند. باخ، مردی متعهد و مغرور، عاطفا گاه ناپذیراست و تمام هستی‌اش را وقف موسیقی کرده است. کارل، پسر وظیفه‌شناس، میان تحسین پدر و حسرت زندگی خود دست‌وپا می‌زند. ویلهلم، آزادتر و بی‌پرواتر، اما تحت فشار انتظارات درونی و بیرونی، سست و پراکنده می‌شود. در کنار آن‌ها، ماریا باربارا و آنا ماگدالنا، همسران اول و دوم باخ، در سکوت و ایستادگی، تصویرگر فشاری پنهان هستند که زنان در دل نبوغ مردانه تاب می‌آورند. نمایش با استقبال فراوان منتقدان روبه‌رو شد. The Arts Desk آن را «طنزآمیز و اندیشمند» خواند و از توانایی آن در نشان‌دادن نحوه‌ی بازتاب زندگی در موسیقی تمجید کرد. iNews اجرای سایمون راسل بیل در نقش باخ را «تیز، غلیظ و سرشار از تنش درونی» دانست، در حالی‌که گاردین با وجود تحسین جاه‌طلبی اثر، از تمایل نمایش به گفت‌وگو درباره ایده‌ها به جای نمایش زیسته آن‌ها انتقاد کرد. در مجموع، دقت پژوهشی، طراحی صحنه چشم‌نواز، و پرداخت پیچیده روابط انسانی در مرکز تحسین‌ها قرار گرفت.
در نهایت، «باخ و پسران» اثری است تامل‌برانگیز درباره دوگانه‌ی خلقت و مسئولیت، جایی که موسیقی هم ناجی است و هم قید، و میراث هم منبع غرور است و هم گسست. نمایش با بهره‌گیری از ساختاری چندلایه، دیالوگ‌هایی دقیق و تصویری هنری از فضا، تنش میان فردیت خلاق و نهاد خانواده را با نیرویی تئاتریکال و تأثیرگذار به تصویر می‌کشد.