کتاب مسئله عفاف

کتاب «مسئله عفاف: جستاری پیرامون چیستی، چرایی و چگونگی عفاف با تکیه بر تفاوت‌های میان حجاب و عفاف» نوشته مهدی شجری در بحبوحه‌ی یکی از حساس‌ترین و پرتنش‌ترین مباحث اجتماعی امروز ایران منتشر شده است تا نگاهی ریشه‌ای‌تر به این موضوع بیفکند.
کتاب از همان ابتدا رویکرد خود را از اکثر تألیفات مشابه متمایز می‌کند، در حالی که بسیاری از نوشته‌ها، عفاف را در حاشیه و به عنوان ضمیمه‌ای برای حجاب مطرح می‌کنند، شجریان جهت نگاه را کاملا معکوس می‌کند و استدلال می‌کند که مسئله اصلی و بنیادین، «عفاف» است، نه حجاب. او یکسان‌انگاری میان این دو را خطری جدی می‌داند که به آسیب‌های فراوانی، از جمله ناکامی در ارائه توجیهی درخور برای حجاب و تشدید دوقطبی‌های مخرب اجتماعی، منجر شده است. این همان دوگانه‌سازی خطرناکی است که افراد را به استناد پوشش، به بی‌عفتی متهم می‌کند و نزاع‌های روزمره‌ای را پدید می‌آورد که حتی واکنش مقامات عالی‌رتبه را در پی داشته است.
نویسنده کوششی ستودنی برای مرزبندی میان این دو مسئله انجام می دهد. او فصلی کامل را به تشریح هفت تفاوت بنیادین میان حجاب و عفاف اختصاص داده و نشان می‌دهد که چگونه بر خلاف تصور رایج، این دو نه تنها همسان نیستند، بلکه دلایل محکمی برای ناهم‌ارزی آن‌ها وجود دارد.
شجریان عفاف را نه یک دستور دینی صرف، بلکه یک فضیلت اخلاقی انسانی و حتی برون‌دینی معرفی می‌کند که چیستی، چرایی و چگونگی آن در فصول مختلف کتاب به صورت زنجیروار و منظم بررسی می‌شود. یکی دیگر از مسائل کتاب، به چالش کشیدن نگاه جنسیتی به این فضیلت است. در تحلیلی، این باور که عفاف امری ذاتا زنانه است. و مردان مخاطب اصلی آن نیستند، رد می‌شود. از نگاه او، عفاف یک فضیلت اخلاقی فراجنسیتی است و در شرایط عادی، هر دو جنس به یک اندازه موظف به رعایت آن در زندگی فردی و اجتماعی خود هستند.
در نهایت، «مسئله عفاف» با زبانی ساده و غیر حوزی می‌کوشد تا گفت‌وگو را از سطح ظواهر به درون مسائل اخلاقی ببرد. این کتاب با این هدف که با تفکیک دقیق مسائل، راهی برای کاهش تضادهای اجتماعی و دستیابی به درکی انسانی‌تر و اخلاقی‌تر از روابط انسانی ایجاد می‌شود،، نوشته شده است. این پژوهش هم برای منتقدین و هم معتقدین به حجاب و عفاف اثری ستودنی است.