کتاب به بهانه‌ی حقوق زنان ظهور فموناسیونالیسم

کتاب «به بهانه‌ی حقوق زنان ظهور فموناسیونالیسم» نوشته سارا آر. فاریس، واکاوی دقیقی از پدیده‌ای است که نویسنده آن را «فموناسیونالیسم» می‌نامد؛ ترکیبی از فمینیسم، ناسیونالیسم و سیاست‌های ضد مهاجرتی که در دهه‌های اخیر در اروپا و برخی جوامع غربی سر برآورده است. فاریس با تمرکز بر سه کشور فرانسه، هلند و ایتالیا، نشان می‌دهد چگونه گفتمان‌های رسمی درباره حقوق زنان، به ابزاری در خدمت سیاست‌های مهاجرتی سخت‌گیرانه و نژادپرستانه تبدیل شده‌اند.
در این تحلیل، فریس به‌وضوح روندی را ترسیم می‌کند که در آن دولت‌ها، احزاب راست‌گرا و حتی برخی گروه‌های فمینیستی، با تأکید بر «نجات زنان مهاجر» از فرهنگ‌های به‌اصطلاح عقب‌مانده، به تقویت تصویری از مهاجران، به‌ویژه مسلمانان، به‌عنوان تهدیدی علیه ارزش‌های غربی می‌پردازند. او نشان می‌دهد که چگونه مفاهیمی مانند آزادی، برابری جنسیتی و سکولاریسم، در این چارچوب به شکلی گزینشی به‌کار گرفته می‌شوند تا مرزهای فرهنگی و نژادی را تثبیت کنند. یکی از نکاتی که فاریس به آن توجه دارد، نقش زنان در این پروژه‌های سیاسی است. برخلاف تصور رایج که زنان را قربانی این گفتمان‌ها می‌داند، او به حضور فعال برخی زنان در شکل‌دهی و تقویت ناسیونالیسم فمینیستی اشاره می‌کند. از زنان سیاستمدار راست‌گرا گرفته تا فمینیست‌هایی که در همکاری با ساختارهای قدرت، به بازتولید نگاه برتری‌جویانه فرهنگی نسبت به جوامع مهاجر می‌پردازند. فاریس این پدیده را «همدستی فمینیستی با قدرت ناسیونالیستی» می‌خواند.
در فصل‌هایی از کتاب، او به سیاست‌های بازار کار و نقش زنان مهاجر در اقتصاد کشورهای اروپایی نیز می‌پردازد. فاریس با استناد به داده‌های آماری و تحلیل‌های اقتصادی، نشان می‌دهد که چگونه زنان مهاجر، به‌ویژه از کشورهای مسلمان، اغلب در بخش‌های خدماتی، مراقبتی و خانگی به‌کار گرفته می‌شوند، اما هم‌زمان، از سوی گفتمان غالب به‌عنوان غیرقابل ادغام یا تهدید فرهنگی تصویر می‌شوند. این تناقض، بخشی از ساختار «فموناسیونالیسم» است که در آن، بهره‌کشی اقتصادی از زنان مهاجر، هم‌زمان با طرد فرهنگی آنان صورت می‌گیرد.
نویسنده در پایان، به خطرات این نوع گفتمان‌های به‌ظاهر مترقی اشاره می‌کند؛ گفتمان‌هایی که با پوشش دفاع از حقوق زنان، در عمل به تقویت مرزهای نژادی، فرهنگی و طبقاتی منجر می‌شوند. از نظر فاریس، فمینیسم زمانی می‌تواند رهایی‌بخش باشد که از هم‌پیمانی با ساختارهای سلطه‌گر فاصله بگیرد و به‌جای نجات‌گری از بالا، به تقویت صدای زنان مهاجر از پایین متعهد باشد.
کتاب «به بهانه‌ی حقوق زنان ظهور فموناسیونالیسم» تحلیلی چند لایه است که خواننده را با پرسش‌های دشواری مواجه می‌کند: چه زمانی دفاع از حقوق زنان به ابزاری برای سلب حقوق دیگران تبدیل می‌شود؟ و چگونه می‌توان میان همبستگی فمینیستی و مرزهای ناسیونالیستی تمایز قائل شد؟ این اثر، فرصتی برای بازاندیشی در نسبت میان برابری جنسیتی، سیاست مهاجرت و قدرت است.