کتاب نقاش مرده‌ها

کتاب «نقاشی مرده‌ها: سه روایت از تاریخ نگاه در ایران» اثر امیر نصری، پنجره‌ای نو به دنیای تاریخ و هنر ایران می‌گشاید. این اثر در سه بخش مجزا و هر کدام با روایتی متفاوت، سعی دارد تا زوایای پنهان و فراموش‌شده تاریخ ایران را به زبان هنر و روایت‌های غیرمنتظره به تصویر بکشد. از همان ابتدا، نصری با عنوانی نمادین - «مرده‌ها» - تأکید می‌کند که در پس سنگینی تاریخ، صداها و خاطراتی وجود دارند که شاید دیگر زنده نباشند اما همچنان در نقوش و خطوط هنر جایگاهی مقدس دارند. در روایت نخست، نویسنده با بهره‌گیری از استعاره «نقاشی» به بازآفرینی خاطرات دوردست می‌پردازد؛ خاطراتی که به نوعی چون جسدهای گذشته، برای نسل امروز زنده شده‌اند. وی در این بخش آثار تاریخی و اسطوره‌های کهن را مجددا به خاطر می‌آورد؛ داستان‌هایی که شاید در زوایای فراموشی مدفون شده بودند، اما یادآور جان پنهان فرهنگ و سرگذشت بی‌بدیل ایران هستند. این بخش با زبان تصویری و حساسی که به کار برده شده، مخاطب را در چشمه‌های خاطره و روایتی شاعرانه غرق می‌کند. روایت دوم کتاب به بررسی ابعاد اجتماعی و سیاسی تاریخ ایران اختصاص یافته است. در این روایت، نویسنده به بازخوانی وقایع و تحولات مهم تاریخی می‌پردازد و از زوایای مختلف به نقد ساختارهای قدرت و تناقضات اجتماعی می‌نگرد. این روایت همانند پلی است که میان تجربیات فردی و جمعی، میان زخم‌های دیرین و امیدهای پراکنده پیوند برقرار می‌کند؛ پلی که توسط هنر به گونه‌ای تزیین شده و از طریق نقاشی‌های ذهنی، گویا زنده می‌شود. روایت سوم، جایی است که نویسنده به بعد فلسفی‌تر تاریخ می‌پردازد. در این قسمت، روایت به بازتاب ارتباط عمیق میان تاریخ، حافظه جمعی و هویت فردی می‌انجامد. نویسنده معتقد است که هنر می‌تواند زبانی باشد برای بیان آنچه کلمات قادر به انتقال آن نیستند؛ زبانی که از طریق اشکال، رنگ‌ها و ترکیب‌های بصری، خاطرات خاموش گذشته را به جنبش در می‌آورد. در کل، «نقاشی مرده‌ها: سه روایت از تاریخ نگاه در ایران» اثری است که مرزهای میان گذشته و حال را در هم می‌آمیزد. امیر نصری با استفاده از زبانی شاعرانه و در عین حال دقیق، تلاش دارد تا نه تنها تاریخ ایران را به صورت سرد و منحصربه‌فرد بیان کند، بلکه جنبه‌های روحانی و انسانی آن را نیز به تصویر بکشد.