کتاب باغ شب نمای ما

"باغ شب‌نمای ما"، نمایشنامه‌ای از اکبر رادی، یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیات نمایشی معاصر ایران است که با نگاهی طنزآمیز و نقادانه به واپسین روزهای سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار می‌پردازد. رادی با بهره‌گیری از زبان دورهٔ قاجار و عناصر نمایشی خلاقانه، فضایی خلق کرده که در عین حال تاریخی، هجوی، و استعاری است.
داستان در کاخ ناصرالدین‌شاه آغاز می‌شود. شاه، غرق در افکار و سرگرمی‌های شخصی‌اش، به باغ بیرونی خیره شده است. اطرافیان او، شامل درباریان و زنان اندرونی، با تملق و چاپلوسی در تلاش‌اند تا نظر شاه را جلب کنند. در همین حین، خبرهایی نگران‌کننده از ترور تزار روسیه و خیزش‌های مردمی به گوش می‌رسد؛ اما شاه این رویدادها را جدی نمی‌گیرد و آن‌ها را نادیده می‌انگارد. سرانجام، برای آرام‌کردن انیس‌الدوله، تصمیم می‌گیرد به زیارت حرم شاه عبدالعظیم برود؛ مکانی که سرنوشت محتومش در آن رقم می‌خورد.
رادی در"باغ شب‌نمای ما" به بررسی مفاهیمی چون استبداد، فساد ساختاری، غفلت از مردم و سرنوشت ناگزیر حکومت‌های خودکامه می‌پردازد. نمایشنامه، با زبانی طنزآمیز، به نقد دربار و بی‌کفایتی حاکمان می‌پردازد و در ضمن به نقش روشنفکران و رسانه‌ها در بیداری جامعه اشاره دارد. زبان نمایشنامه سرشار از واژگان و اصطلاحات دورهٔ قاجار است؛ امری که به فضاسازی تاریخی و مستند آن کمک کرده است. طنز و هجو رادی، شخصیت‌ها را در موقعیت‌هایی قرار می‌دهد که در عین خنده‌آور بودن، عمیقا تأمل‌برانگیزند. نمادهایی چون تخت طاووس، صندلی خورشیدی و کرهٔ جهان‌نما، جلوه‌هایی استعاری از سلطنت، قدرت و خیال‌اند. این نمایشنامه در قالب‌های گوناگونی اجرا شده است. از جمله نسخهٔ رادیویی به کارگردانی ایوب آقاخانی و اجرای صحنه‌ای به کارگردانی هادی مرزبان در فرهنگسرای نیاوران. این اجراها با استقبال خوبی از سوی مخاطبان و منتقدان همراه بوده‌اند.
"باغ شب‌نمای ما" نمایشی است که با دقتی تاریخی و نگاهی نقادانه، از مرزهای زمان فراتر می‌رود و مفاهیمی انسانی و اجتماعی را به تصویر می‌کشد. این اثر، با زبان آشنا و طنز برنده‌اش، همچنان برای مخاطب امروز نیز سخن دارد.