کتاب سمت جنوب

فردریک براتبرگ در نمایشنامه‌های کتاب سمت جنوب و چند نمایشنامه‌ی دیگر، همان فرم و محتوای کتاب بازگشت مکرر را دنبال می‌کند، اما این بار تلاش می‌کند به موضوع آزادی از جهاتی دیگر نگاه کند. او در هر چهار نمایشنامه می‌کوشد به میانجی ساده‌ترین رفتار و گفتگوها نشان بدهد که چگونه دخالت در نظم طبیعی انسانی از بین‌برنده‌ی آزادی او است. هیچ موضوعی برای او از این امر مهم‌تر نیست. اینکه آزادی اساسا آنجا محقق می‌شود که در نظم خودساخته‌اش مداخله‌ای نشود و هر نوع مداخله‌ای با هر بهانه، نیت و هدفی موجب خدشه‌پذیری آزادی و حتی نابودی آن می‌شود.

براتبرگ در هر چهار نمایشنامه شخصیت‌هایی را خلق می‌کند که به بهانه‌های واهی می‌کوشند در آزادی دیگری مداخله کنند، اراده‌ی دیگری را به کنترل خود درآورند و او را چه از سر خیرخواهی چه بر اثر هر نیت و هدف دیگری به مسیر دلخواه خود سوق بدهند. اهمیت سادگی آثار براتبرگ همین‌جا بروز پیدا می‌کند. براتبرگ، مداخله در نظم طبیعی و تلاش برای کنترل انسان را نه فقط در مسائلی کلان بلکه اتفاقا در ساده‌ترین رفتارهای روزمره جستجو می‌کند. او برای اینکه نشان بدهد آزادی انسان چگونه در معرض خطر قرار می‌گیرد، نیازی نمی‌بیند که حتما او را در موقعیتی استثنایی و بغرنج قرار بدهد، بلکه اصرار دارد نشان بدهد که انسان در خردترین رخ‌دادها و به نظر بی‌اهمیت‌ترین لحظات در حال سرکوب‌شدن و تحت کنترل قرار گرفتن است و از سوی دیگر همزمان با این سرکوب و کنترل‌شدن، انسان میل به سرکوب و کنترل دیگری دارد.

پیچیدگی درست در همین نقطه شکل می‌گیرد؛ انسانی که خود در هر لحظه توسط دیگری سرکوب یا به معنایی دیگر قربانی می‌شود، خود به کنترل و سرکوب دیگری میل پیدا می‌کند و یا به عبارتی، خود در مقام قربانی‌کننده قرار می‌گیرد.