کتاب حیات

"حیات: آنچه با آن کرده‌ایم"، سفری گسترده و در عین حال دقیق است به نقش دیرینه‌ی انسان در شکل‌ دادن به فرایند تکامل - روایتی که از پیوند دیرین انسان با گرگ‌ها آغاز می‌شود و تا مرزهای پیشرفته‌ی فناوری CRISPR ادامه می‌یابد. بث شاپیرو، پیشگام در پژوهش DNA باستانی و نویسنده‌ی کتاب تحسین‌شده‌ی "چگونه یک ماموت را شبیه‌سازی کنیم"، با مهارت، ژنومیک، تاریخ طبیعی و نقد فرهنگی را به هم می‌دوزد تا نشان دهد که قدرت ما در شکل‌ دادن به طبیعت، پدیده‌ای تازه نیست - اما امروز به‌شکل بی‌سابقه‌ای شدت گرفته است.
شاپیرو از نکته‌ای آغاز می‌کند که شاید بدیهی به‌نظر برسد: اهلی‌کردن سگ‌ها، پرورش انتخابی گاومیش‌های کوهان‌دار، و آمیزش‌های هدفمند میان گاوها، همگی نمونه‌هایی از مداخلات انسانی در مسیرهای تکاملی هستند - آن هم زمانی بسیار پیش‌تر از ظهور آزمایشگاه‌ها و نقشه‌های ژنتیکی. او با روایت‌هایی زنده - از جمله خاطراتی نه‌چندان خوشایند از کار با مجموعه‌های موزه‌ای - زندگی علمی را جان می‌بخشد و یادمان می‌آورد که انسان هزاران سال پیش از بیوتکنولوژی مدرن، به‌طور شهودی در نظام‌های زنده دست برده است. با این حال، این کتاب تنها مروری بر گذشته نیست. شاپیرو با شفافیت و آرامش، ما را به زمان حال می‌برد؛ جایی که فناوری‌هایی مانند CRISPR، پروژه‌های انقراض‌زدایی، و طراحی ارگانیسم‌ها، هم امیدبخش‌اند و هم نگران‌کننده. او ساده‌نگری‌های فاجعه‌محور را کنار می‌گذارد و در عوض استدلالی دقیق و مسئولانه ارائه می‌دهد: ما نمی‌توانیم مداخلات تکاملی خود را متوقف کنیم، اما می‌توانیم و باید یاد بگیریم که «چگونه بهتر مداخله کنیم» - ایده‌ای محوری که در عنوان فرعی کتاب نیز بازتاب یافته است. آن‌چه این اثر را متمایز می‌کند، تعادلی‌ست که شاپیرو میان شگفتی و فروتنی برقرار می‌کند: دقت ژنتیکی که امروز در اختیار ماست، هم دریچه‌ای به امکانات عظیم است و هم هشداری از مخاطرات عمیق. همان‌طور که برخی منتقدان اشاره کرده‌اند، این کتاب «علم را با سرگرمی ترکیب می‌کند و در عین حال بار سنگین اخلاقی را نیز به دوش می‌کشد» - چرا که شاپیرو بر این باور است که بازطراحی حیات، نیازمند رضایت آگاهانه، درکی عمیق از زیست‌بوم، و شفافیت اخلاقی است.
در نهایت، کتاب شاپیرو یک کاوش است: در انتخاب‌های گذشته، مسئولیت‌های امروز، و ظرفیت‌های فردای ما. او ما را فرا می‌خواند که درک کنیم مهندسی تکامل، صرفا پروژه‌ای علمی نیست - بلکه وظیفه‌ای اخلاقی است. و شاید این، عمیق‌ترین اصلاحی باشد که این کتاب در ذهن ما به جا می‌گذارد.