کتاب هزار و یک شب در ادبیات و جامعه اسلامی

کتاب "هزار و یک شب در ادبیات و جامعه اسلامی" (۱۹۹۷) به ویراستاری ریچارد جی. هوانیسیان و جورج صباغ، مجموعه‌ای علمی و پژوهشی است که از دوازدهمین کنفرانس دوسالانه جورجیو لوی دلا ویدا پدید آمده و به بررسی اهمیت فرهنگی، ادبی و اجتماعی هزار و یک شب (الف لیله و لیله) در جهان عرب می‌پردازد. این اثر مشتمل بر هفت مقاله پژوهشی است که توسط نامداران برجسته حوزه مطالعات عربی همچون آندره میکل، جمال الدین بن شیخ، روی پی. متحده، فدوه مالتی-داگلاس، سیگر بونباکر، محسن مهدی و استانیسلاو سگرت نگارش شده است.
مقاله‌های این مجموعه جنبه‌های مختلف هزار و یک شب را از زوایای ادبی، تاریخی، اسطوره‌ای و اجتماعی واکاوی می‌کنند؛ از جمله تحلیل اهمیت ادبی و فرهنگی این مجموعه داستان‌ها، بررسی روایت‌های بغداد در قصه علی بن بکار و شمس النهار، تفسیر شخصیت «عجایب»، خوانش‌های فمنیستی شخصیت شهرزاد، بحث درباره مفهوم «نیهیل اوبستات» در روایتگری، بررسی گذار از تاریخ به داستان و مطالعه سنت‌های باستانی خاور نزدیک که در این قصه‌ها به چشم می‌خورند. این کتاب با تأکید بر پیوستگی فرهنگ عربی-اسلامی، چالش مهمی را علیه کنار گذاشته شدن هزار و یک شب از سنت ادبیات عالی عربی مطرح می‌کند و با تلفیق مطالعات قرون وسطایی و مدرن، نشان می‌دهد که این مجموعه داستان‌ها چگونه در شکل‌دهی چشم‌اندازهای ادبی و اجتماعی جهان عرب نقش ماندگار و موثری داشته‌اند. از این رو، کتاب منبعی مهم برای پژوهشگران، دانشجویان و خوانندگان علاقه‌مند به فهم عمیق‌تر ارتباط میان ادبیات و جامعه در حوزه عربی به شمار می‌آید.
کتاب "هزار و یک شب در ادبیات و جامعه اسلامی" با گردآوری مقالات پژوهشی برجسته، نقشی بنیادین در بازشناسی جایگاه ادبی و فرهنگی این اثر کلاسیک در دنیای عرب ایفا می‌کند. این مجموعه فراتر از خوانشی صرفا ادبی، به بررسی تأثیرات اجتماعی، تاریخی و روان‌شناختی هزار و یک شب می‌پردازد و پیوند عمیق آن با هویت و فرهنگ عربی-اسلامی را به روشنی نشان می‌دهد. اهمیت این کتاب در برجسته کردن تداوم و پویایی سنت‌های ادبی عرب و نقشی است که هزار و یک شب در شکل‌دهی افکار، ارزش‌ها و روایت‌های اجتماعی داشته است. به همین دلیل، این اثر منبعی ضروری برای درک پیچیدگی‌های فرهنگی و ادبی جهان عرب است و مطالعه آن برای هر پژوهشگر و علاقه‌مند حوزه ادبیات کلاسیک و جامعه‌شناسی ادبی توصیه می‌شود.