کتاب شرح انتقادی حسیات استعلایی (جلد سخت)

کتاب «شرح انتقادی حسیات استعلایی» نوشته‌ی دکتر حسین غفاری، استاد فلسفه دانشگاه تهران، به بررسی و تفسیر بخش «حسیات استعلایی» از کتاب «نقد عقل محض» ایمانوئل کانت می‌پردازد. این بخش از اثر کانت، که به تحلیل بنیان‌های شناخت حسی و نقش آن در ساختار معرفت انسانی اختصاص دارد، یکی از دشوارترین و در عین حال بنیادی‌ترین بخش‌های فلسفه‌ی نقادی او به شمار می‌آید. دکتر غفاری در این کتاب با رویکردی تحلیلی و انتقادی، تلاش کرده است تا مفاهیم پیچیده‌ی کانتی را به زبان روشن‌تری بیان کند و در عین حال، نقدهایی را که از منظر فلسفه‌ی اسلامی و نیز دیگر سنت‌های فکری بر آن وارد است، مطرح سازد. وی در آغاز، جایگاه «حسیات استعلایی» را در کل نظام فلسفی کانت توضیح می‌دهد و نشان می‌دهد که چرا کانت بحث خود را از این نقطه آغاز می‌کند. در این بخش از «نقد عقل محض»، کانت به بررسی صور پیشینی ادراک حسی یعنی مکان و زمان می‌پردازد و استدلال می‌کند که این دو، نه ویژگی‌های عینی اشیاء-در-خود، بلکه صورت‌هایی ذهنی‌اند که هرگونه تجربه‌ی حسی در چارچوب آن‌ها شکل می‌گیرد. در ادامه، نویسنده به نقد مبانی این نظریه از منظر فلسفه‌ی اسلامی می‌پردازد و با استناد به آرای فیلسوفانی چون ابن‌سینا، ملاصدرا و علامه طباطبایی، تفاوت‌های بنیادین میان تلقی کانت از مکان و زمان و برداشت‌های فلسفه‌ی اسلامی را برجسته می‌کند. او نشان می‌دهد که در سنت فلسفه‌ی اسلامی، مکان و زمان معمولا به‌عنوان مقولات عینی و وابسته به وجود خارجی اشیاء در نظر گرفته می‌شوند، در حالی که کانت آن‌ها را ساختارهای ذهنی و پیشینی می‌داند. کتاب بحث می‌کند که اگر مکان و زمان صرفا صورت‌های ذهنی باشند، چگونه می‌توان به شناختی معتبر از جهان خارج دست یافت و در این مسیر، به نقدهایی که فیلسوفان پساکانتی و نیز برخی متفکران معاصر بر این دیدگاه وارد کرده‌اند، اشاره می‌شود. به طور کلی، کتاب حاضر هم از منظر آموزشی و هم از منظر انتقادی، حائز اهمیت می‌باشد.