کتاب فردریک

کتاب «فردریک» به نویسندگی و تصویرگری لئو لیونی داستانی تصویری درباره‌ی همکاری، تفاوت نقش‌ها و ارزش خلاقیت در زندگی جمعی است. روایت در یک کلونی موش‌های صحرایی می‌گذرد که در آستانه‌ی زمستان برای بقا تلاش می‌کنند. همه در حال جمع‌آوری دانه و آذوقه‌اند، جز موشی به نام فردریک که به‌ظاهر بیکار است. وقتی دیگران از او می‌پرسند چرا کار نمی‌کند، پاسخ می‌دهد که در حال جمع کردن نور خورشید، رنگ‌ها و واژه‌هاست. در نگاه نخست رفتار او بی‌فایده به نظر می‌رسد و با معیار کار فیزیکی سنجیده می‌شود، اما معنای آن در ادامه روشن می‌گردد.
با فرا رسیدن زمستان، زمانی که غذا تمام می‌شود و موش‌ها دچار خستگی و افسردگی می‌شوند، فردریک از «ذخیره‌های» خود استفاده می‌کند. او با شعر، کلمات و یادآوری گرمای تابستان، روحیه‌ی موش‌ها را بازمی‌گرداند و در تاریکی و سرما به آن‌ها امید می‌دهد. از این نقطه به بعد موش‌ها درمی‌یابند که سهم فردریک از کار جمعی، از نوع دیگری بوده، یعنی کاری ذهنی و عاطفی که به بقای روانی آن‌ها کمک کرده است.
داستان در ظاهر ساده است، اما مفاهیمی اجتماعی و فلسفی را مطرح می‌کند. در قالب یک داستان کودکانه، کتاب به مسئله‌ی عدالت توزیعی اشاره می‌کند - اینکه آیا فردریک، با وجود نپرداختن به کار فیزیکی، حق دارد از غذای جمعی استفاده کند؟ چنین سوالاتی باعث شده‌اند این اثر در برنامه‌های آموزش فلسفه برای کودکان (P4C) به‌ویژه در زمینه‌ی فلسفه‌ی اجتماعی و سیاسی به‌کار رود.
کتاب نشان می‌دهد که جامعه برای بقا نه‌تنها به کار و نظم، بلکه به تخیل و الهام نیز نیازمند است. «فردریک» در نتیجه‌ی همین ساختار دوگانه - میان نیاز مادی و نیاز ذهنی - به اثری تبدیل شده که هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان فرصتی برای اندیشیدن به نقش متفاوت افراد در جامعه فراهم می‌کند.