کتاب آسیب شناسی بهنجار بودن

کتاب «آسیب‌شناسی بهنجار بودن» اثر اریک فروم، تلاشی است برای به چالش کشیدن تصور عمومی ما از «سلامت روان». برخلاف بسیاری از رویکردهای سنتی در روان‌شناسی که انحراف از نرم‌های جامعه را نشانه‌ی بیماری روانی می‌دانند، فروم با دیدگاهی ریشه‌دار در روان‌کاوی اجتماعی و فلسفه‌ی اگزیستانسیالیستی، ادعا می‌کند که بسیاری از آنچه ما به عنوان عادی و نرمال می‌شناسیم، در واقع نشانه‌هایی از بیماری روانی پنهان هستند. فروم این مجموعه سخنرانی‌ها را در دهه‌ی ۱۹۵۰ میلادی با هدف آگاه‌سازی عمومی ارائه کرده است، به بررسی این پرسش بنیادین می‌پردازد: آیا ممکن است جامعه‌ای به‌ظاهر نرمال، در اصل بیمار باشد؟ از نگاه او، سلامت روان تنها به انطباق فرد با هنجارهای اجتماعی محدود نمی‌شود، بلکه وابسته به رشد اصیل انسانی، عشق، خلاقیت، و توانایی تجربه‌ی معنا در زندگی است. بنابراین، فردی که با نظام‌های غیرانسانی سازگار شده و آن‌ها را بدون پرسش می‌پذیرد، ممکن است از نظر اجتماعی «نرمال» به شمار آید، اما از منظر انسانی دچار بحران وجودی باشد. فروم در این کتاب تأکید می‌کند که بسیاری از ویژگی‌های نهادینه‌شده در فرهنگ مدرن از جمله فردگرایی افراطی، مصرف‌گرایی، بی‌حسی عاطفی، و فقدان همدلی نشانه‌های یک اختلال روان‌شناختی جمعی هستند. او ریشه‌ی این بحران را در از خودبیگانگی انسان مدرن، گسست از طبیعت، و فاصله گرفتن از ارزش‌های اصیل انسانی می‌بیند. به عقیده فروم، فردی که ارزش خود را بر اساس موفقیت اقتصادی، جذابیت اجتماعی یا میزان مصرف تعریف می‌کند و در نتیجه پیوند خود با درون‌مایه‌های عمیق‌تر زندگی را از دست می‌دهد. فروم معتقد است که چنین فردی گرچه ممکن است از دید جامعه سالم باشد، اما در واقع دچار نوعی خلأ درونی و از خودبیگانگی است. این کتاب خواننده را به این اندیشه وامی‌دارد که شاید بسیاری از آنچه در جامعه به‌عنوان رفتار عادی شناخته می‌شود، در واقع از دیدگاه انسانی و روان‌شناختی ناسالم است. فروم با زبانی روشن و بر پایه‌ی سال‌ها تجربه‌ی روان‌کاوانه و فلسفی، نشان می‌دهد که انسان مدرن برای بازیابی سلامت روانی و اخلاقی خود، نیازمند بازنگری در ارزش‌های پذیرفته‌شده است.