کتاب در نگاه ایرانشهری

کتاب «در نگاه ایرانشهری» اثر دکتر نصرالله پورجوادی، فیلسوف و استاد برجسته‌ی دانشگاه تهران، به بازخوانی اندیشه‌های ابوالعباس محمد ایرانشهری، فیلسوف ایرانی قرن سوم هجری، اختصاص دارد. ایرانشهری از نخستین متفکرانی بود که کوشید برای ایران، همانند هر تمدن بزرگ دیگر، فلسفه و معنویت خاصی قائل شود. او در عین پذیرش پیامبری حضرت محمد (ص) و الهی بودن قرآن، بر این باور بود که دین اسلام بیشتر برای اعراب نازل شده و ایرانیان نیز باید نظام فکری و معنوی ویژه‌ی خود را داشته باشند. هرچند آثار مکتوب ایرانشهری به دست ما نرسیده، اما ردپای اندیشه‌های او در سنت فلسفی و ادبی ایران باقی مانده است. پورجوادی در این کتاب تلاش می‌کند این نگاه را بازسازی کرده و نشان دهد که چگونه اندیشه‌ی ایرانشهری در طول تاریخ الهام‌بخش بسیاری از متفکران و شاعران ایرانی بوده است. در واقع، نویسنده با بررسی منابع تاریخی و متون ادبی، نشان می‌دهد که اندیشه‌ی ایرانشهری تنها یک نظریه‌ی فلسفی مجرد نبوده، بلکه به ‌صورت عمیق در فرهنگ و هویت ایرانی ریشه دوانده است. او پیوند میان ایرانشهری و متفکرانی چون زکریای رازی، فردوسی، سعدی و حافظ را برجسته می‌سازد و توضیح می‌دهد که چگونه این نگاه در آثار آنان انعکاس یافته است. به باور نویسنده، ایرانشهری با تأکید بر استقلال فکری و فرهنگی ایران، نوعی «خودآگاهی تمدنی» را مطرح می‌کرد که بعدها در ادبیات و عرفان ایرانی ادامه یافت. بدین ترتیب، اندیشه‌ی ایرانشهری نه یک جریان فراموش‌شده، بلکه یک سنت زنده و پویاست که در لایه‌های مختلف فرهنگ ایرانی حضور دارد. به طور کلی، این اثر نه ‌تنها برای پژوهشگران فلسفه و تاریخ اندیشه، بلکه برای علاقه‌مندان به ادبیات و فرهنگ ایرانی نیز ارزشمند است؛ زیرا پیوندی میان گذشتگان دور و اکنون ما بر قرار ساخته و به ما یادآور می‌شود که اندیشه‌ی ایرانشهری همچنان می‌تواند الهام‌بخش بازاندیشی در باب هویت و معنویت ایرانی باشد.