کتاب ذکاء الملک فروغی و شهریور 1320

کتاب «ذکاءالملک فروغی و شهریور 1320» به قلم دکتر باقر عاقلی، به بررسی تحولات سیاسی کشور در شهریور ۱۳۲۰ و نقش محمدعلی فروغی (ذکاءالملک) در این دوره‌ی حساس می‌پردازد. نویسنده به تفصیل اقدامات سیاسی و دیپلماتیک نخست‌وزیر وقت ایران را در مواجهه با بحران‌های ناشی از اشغال ایران توسط نیروهای متفقین تحلیل می‌کند. در شهریور ۱۳۲۰، ایران با بحران شدیدی مواجه شد؛ کشور به اشغال نیروهای متفقین درآمد و استقلال سیاسی و تمامیت ارضی آن به خطر افتاد. در این شرایط، محمدعلی فروغی به‌عنوان نخست‌وزیر، مسئولیت سنگینی برای مدیریت بحران و حفظ موقعیت کشور بر عهده داشت. نویسنده با بررسی اسناد و مدارک تاریخی و نامه‌های دیپلماتیک، تصمیمات فروغی را در مقابله با فشارهای خارجی و داخلی تحلیل می‌کند و نشان می‌دهد که او چگونه تلاش کرده است تا راهکارهایی عملی برای حفظ کشور ارائه دهد. تعاملات فروغی با دولت‌های متفقین، به ‌ویژه بریتانیا و شوروی، تحلیل گشته و توضیح داده شده است که فروغی با استفاده از تدابیر سیاسی و دیپلماتیک، سعی کرده است تا از هرگونه اقدام مستقیم علیه ایران جلوگیری کند. کتاب همچنین به ‌طور مفصل به اقدامات داخلی فروغی نیز می‌پردازد. نویسنده همچنین به نقد و بررسی انتقادهای معاصر نسبت به اقدامات فروغی پرداخته و دیدگاه‌های مختلف درباره تصمیمات او را بررسی می‌کند، که این کار باعث شده تحلیل‌های کتاب جامع و متوازن باشد. به طور کلی، کتاب حاضر برای پژوهشگران، دانشجویان تاریخ و علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران، به ‌ویژه دوره پهلوی اول، منبعی ارزشمند است. استفاده از اسناد معتبر، تحلیل‌های دقیق و توجه به جزئیات سیاسی و دیپلماتیک، این اثر را به یک مرجع آموزشی و پژوهشی قابل اعتماد تبدیل کرده است. همچنین، خواندن کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران نیز بسیار جذاب خواهد بود. قابل ذکر است که نقد و بررسی‌ مفصلی از این کتاب توسط محمود فروغی، فرزند محمد علی فروغی، نوشته شده است که علاقه‌مندان برای اطلاعات بیشتر می‌توانند بدان رجوع فرمایند.