کتاب تاریخ مبارزات فلسفی در شوروی 1922-1931

کتاب «تاریخ مبارزات فلسفی در شوروی (1922-1931)» اثر رنه زاپاتا، مجموعه‌ای از مباحث فلسفی جریان‌های مختلف مارکسیستی در اتحاد شوروی پس از جنگ داخلی است. از پایان جنگ داخلی ۱۹۲۱، حزب بلشویک روشنفکران را به «سومین جبهه» مبارزه دعوت کرد تا مادی‌گرایی مارکسیستی را تثبیت و ایده‌آلیسم را ریشه‌کن کند و از این بابت مبارزاتی از سنخ فلسفه در شوروی شکل گرفت. این مباحثات تا سال ۱۹۳۱ ادامه یافت و سرانجام مارکسیسم-لنینیسم به‌عنوان ایدئولوژی رسمی دولت پذیرفته و تثبیت شد. در مقدمه‌ی کتاب پیش‌زمینه‌های این مبارزات ذکر شده است. در ادامه کتاب این منازعات فلسفی را در چهار بخش مورد بررسی قرار داده است. بخش نخست کتاب به ایجاد نشریه‌ی «زیر پرچم مارکسیسم (PZM)» اختصاص دارد و سه متن از این نشریه‌ را در کتاب مورد بررسی قرار داده است؛ یادداشت افتتاحیه‌ی شورای نویسندگان، نامه‌ی لئون تروتسکی به شورای نویسندگان و مقاله‌ی ولادیمیر لنین که در این نشریه به چاپ رسیده است با عنوان «اهمیت ماتریالیسم رزمنده». بخش دوم کتاب به متون انحلال‌طلبان و راست‌آیینان پرداخته است. برای مثال گروهی مانند سرگئی مینینه فلسفه را زائد می‌دانستند و آن را مانع پیشرفت سیاسی معرفی می‌کردند، در حالی که نظریه‌ پردازانی از قبیل آلکسی دبورین از نقش بنیادین فلسفه در حفظ و گسترش مارکسیسم دفاع می‌کردند. بخش سوم کتاب شامل متونی از 1924 تا 1929 است که به منازعه‌ی متفکران درباره‌ی مکانیست‌ها و دیالکتیکی‌ها اختصاص یافته است. در نهایت، بخش چهارم کتاب به منازعات پایانی در سال‌های 1930 و 1931 پرداخته است. در ژانویه‌ی 1931، مطابق با دستور کمیته‌ی مرکزی حزب، نشریه‌ی زیر پرچم مارکسیسم منحل اعلام می‌شود و مارکسیسم-لنینیسم ایدئولوژی حزب معرفی می‌گردد. قابل ذکر است که نویسنده‌ی کتاب، علاوه بر گردآوری متون، نقد و تبیین تاریخی بسیار دقیقی ارائه می‌دهد. او با پاورقی‌های مستند، ارائه‌ی بیوگرافی مختصر شخصیت‌های محوری و ارائه‌ی فهرست منابع بایگانی‌شده، مباحث خود را به صورت علمی پیشبرده است که برای علاقه‌مندان و به خصوص پژوهشگران، کتاب حاضر را به منبعی ارزشمند تبدیل می‌کند.