کتاب جهان‌های صدق: فلسفه معرفت

«جهان‌های صدق: فلسفه‌ معرفت» که در سال ۲۰۰۹ منتشر شد، نقطه‌ی اوج اندیشه‌های ایزرائیل شفلر در حوزه‌ی معرفت‌شناسی، فلسفه‌ی علم و فلسفه‌ی آموزش به شمار می‌آید. این کتاب حاصل دهه‌ها پژوهش و تأمل شفلر است؛ فیلسوفی که جایگاهی برجسته در سنت تحلیلی داشت و سالیان متمادی در دانشگاه هاروارد به تدریس و نوشتن مشغول بود. اثر حاضر را می‌توان نوعی جمع‌بندی و بیانیه‌ی نهایی او دانست که در آن پرسش از حقیقت، کثرت‌گرایی و ماهیت دانش در کانون توجه قرار گرفته است.
شفلر در این کتاب تصویری چندلایه از معرفت ترسیم می‌کند. او با دفاع از کثرت‌گرایی بر همزیستی «جهان‌های واقعی» متعدد تأکید دارد و نگاه یگانه‌انگارانه به واقعیت را ناکافی می‌داند. با این حال، برخلاف نسبی‌گرایی، همچنان بر وجود حقیقت به مثابه آرمانی عینی پای می‌فشارد؛ حقیقتی که هرچند دست‌نیافتنی به‌طور مطلق، همچنان راهنمای تلاش‌های معرفتی و علمی باقی می‌ماند. در کنار این مباحث، شفلر بر گستره‌ی عمل‌گرایانه‌ی دانش انگشت می‌گذارد و نشان می‌دهد که چگونه حقیقت در عرصه‌های متنوعی همچون علم، اخلاق، آیین، هنر و فرهنگ کارکرد پیدا می‌کند. ساختار کتاب در شش فصل سامان یافته است؛ فصل‌هایی که از بحث در باب توجیه و حقیقت آغاز می‌شوند و به موضوعاتی همچون جهان‌ها، باور و روش، عمل و تعهد، و نهایتا پیوند میان احساسات و شناخت می‌پردازند. حاصل این چینش، متنی است که وضوح تحلیلی سنت فلسفه‌ی تحلیلی را با حساسیت‌های عمل‌گرایانه درهم می‌آمیزد و چشم‌اندازی چندبعدی از معرفت عرضه می‌کند. شفلر در اینجا دانش را نه مجموعه‌ای ایستا از گزاره‌ها، بلکه پدیده‌ای پویا، ریشه‌دار در فرهنگ و آمیخته با تعهد اخلاقی معرفی می‌کند. بازتاب این کتاب در میان اهل فلسفه چشمگیر بود. نشریه‌ی مطالعات بین‌المللی در فلسفه علم آن را برای پژوهشگرانی که در حوزه‌ی عمل‌گرایی، کثرت‌گرایی و نظریه‌ی توجیه فعالیت می‌کنند، جذاب دانست و مجله‌ی چویس نیز ارزش آن را برای متخصصان تأیید کرد، هرچند در برخی بخش‌ها به غنای بیشتر نیاز می‌دید. فیلسوفانی چون کاترین ز. الگین و هیلاری پاتنم نیز اثر شفلر را به دلیل ترکیب خلاقانه‌ی ضدبنیادگرایی و دقت تحلیلی ستودند و آن را نمونه‌ای موفق از معرفت‌شناسی متعهد به حقیقت در جهانی خطاپذیر خواندند.
از این منظر، «جهان‌های صدق» نه‌تنها آخرین اثر مهم شفلر بلکه عصاره‌ای از میراث فکری اوست؛ اثری که در آن آموزش، علم، فلسفه‌ی تحلیلی و گرایش‌های عمل‌گرایانه به هم می‌رسند تا تصویری غنی از ماهیت دانش و جایگاه حقیقت به دست دهند. این کتاب هم برای فیلسوفان و پژوهشگران حوزه‌ی معرفت‌شناسی و هم برای علاقه‌مندان به پرسش‌های گسترده‌تر درباره‌ی باور، توجیه و امکان شناخت، منبعی الهام‌بخش و ارزشمند باقی خواهد ماند.