کتاب پوپر : فلسفه و جهان واقع

کتاب «پوپر: فلسفه و جهان واقع» نوشته‌ی برایان مگی، کتابی مختصر در معرفی اندیشه‌های کارل پوپر است که مفاهیم کلیدی فلسفه‌ی علم و فلسفه‌ی سیاسی او را برای خواننده‌ی عمومی شرح و توضیح می‌دهد. ساختار اثر ساده و خطی است. نویسنده ابتدا موضوعات بنیادین فلسفه‌ی علم نزد پوپر، از جمله «قضیه‌ی تمایز علم و شبه‌علم»، نظریۀ «ابطال‌پذیری» و استراتژی «حدس و رد» را معرفی می‌کند، سپس به پیامدهای روش‌شناختی این دیدگاه برای تولید دانش می‌پردازد و در پایان برخی مباحث سیاسی-اجتماعی پوپر (نظیر دفاع از «جامعه‌ی باز» و نقد «تاریخ‌گرایی فقرآور») را بررسی می‌کند. برایان مگی در این مسیر با مثال‌های ملموس و زبان غیرتخصصی تلاش می‌کند مطالب را برای خوانندگان عمومی قابل فهم کند. نخست، نظریه‌ی ابطال‌پذیری به‌عنوان معیار تمایز بین نظریه‌های علمی و غیرعلمی مطرح شده است؛ یعنی نظریه‌ی علمی آن است که قابل آزمون و بالقوه‌ رد شدنی و ابطال‌پذیر باشد. دوم، مدل کسب معرفت به ‌صورت فرایندی تکاملی از طرح حدس‌ها و تلاش برای رد آن‌ها توضیح داده می‌شود. یعنی یک دانشمند از طریق حدس یک پاسخ و تلاش برای رد و ابطال آن است که به علم دست می‌یابد. در ادامه، مخالفت پوپر با تاریخ‌گرایی که مدعی امکان پیش‌بینی قوانین کلی تاریخ است شرح می‌شود و پیامد سیاسی آن در شکل‌گیری ایدئولوژی‌های توتالیتر توضیح داده می‌شود. پس از این، دفاع پوپر از راهکارهایی مانند «مهندسی اجتماعی جزئی و قابل بازگشت» به‌جای برنامه‌های کلان آرمان‌شهری به طور ساده و موجز توضیح داده می‌شود. نویسنده مفاهیم مذکور را با مثال‌های تاریخی و روزمره پیوند می‌زند، پارادوکس‌ها و انتقادات اصلی نسبت به دیدگاه پوپر را مطرح می‌کند و خواننده را به فهمی انتقادی از پیامدهای فلسفه‌ی پوپر رهنمون می‌سازد. کتاب حاضر، به ‌دلیل کوتاهی و هدف آموزشی آن، هیچ‌گاه جای یک مطالعه‌ی فنی و تفسیر انتقادی عمیق درباره‌ی آثار پوپر را نمی‌گیرد، با این حال کتاب هم برای دانشجویان کارشناسی فلسفه و هم برای خوانندگان عمومی که می‌خواهند بدانند پوپر چه می‌گوید و چرا اهمیت دارد، بسیار مناسب خواهد بود.