کتاب نگاره خوانی

کتاب نگاره‌خوانی، مجموعه‌مقالاتی دربارۀ نقاشی و نقاشان عصر صفوی و نقش حامیان هنری در اعتلای نگارگری ایرانی است. با بررسی نسخ خطی و نگاره‌های به‌جا‌مانده از هنرمندان این دوران، درمی‌یابیم که بسیاری از تحولات سبکی و نوآوری‌ها در عرصۀ هنر نگارگری ایرانی ماحصل حمایت‌های درباری و تأثیرپذیری هنرمندان از نگرش و سلیقۀ سفارش‌دهندگان این گونه آثار بوده است. هرچند سهم حاکمان صفوی در تکوین ایدئولوژی سیاسی تشیع و شکل‌گیری دولتی نوین در خاورمیانه و به ویژه ایران از اهمیت خاصی برخوردار است، نباید وابستگی مفهومی و ساختاری این تمایلات سیاسی مذهبی را بر شکل‌گیری فرهنگ بصری نوین در هنر و معماری این دوران نادیده گرفت. در همین راستا راهبرد تفسیری کتاب حاضر بر این فرض استوار است که بازتاب سیاست‌ورزی و تجلی فرهنگ درباری صفوی را می‌توان در مجموعۀ نسخ مصور و تک‌نگاره‌های تولیدشده تحت حمایت‌های شاهان و شاهزادگان و امرای قدرتمند این دوره مطالعه کرد. در این چارچوب، سبک نقاشی‌های به‌جا‌‌مانده از برجسته‌ترین نقاشان قرون دهم و یازدهم هجری ارائه و تحلیل شده است. پژوهش در زمینۀ تاریخ هنر ایران به دلیل تکثر فرهنگی و تنوع سبک‌ها نیازمند مطالعات بینارشته‌ای و یافتن روش‌های جدید برای شناخت و تحلیل ویژگی‌های ساختاری نقاشی ایرانی است. کتاب حاضر، مجموعه‌ای از پنج مقاله دربارۀ نقاشی و نقاشان عصر صفوی است که با آثارشان، نمایی متفاوت از بافتار سیاسی فرهنگی امپراتوری ایرانی شیعی صفوی را از طریق رسانۀ تصویر تثبیت کرده است. در این میان، تأثیرگذاری هنرمندان ایرانی بر هنر شبه‌قاره به طور همزمان، و تحولات سبک‌شناختی در نگارگری هنر گورکانیان هند، از دیگر دغدغه‌های این مجموعه بوده است. نویسندۀ کتاب نگاره‌خوانی، ابوالعلاء سودآور، پژوهشگر و ایران‌شناس برجستۀ معاصر، با نگرشی تاریخمند به بررسی و خوانش تحولات کتاب‌آرایی ایرانی در قرن یازدهم هجری/ شانزدهم میلادی پرداخته است. روش‌ توصیفی تحلیلی ارائه‌شده در کتاب با تکیه بر مطالعۀ نشانه‌های موجود در نگاره‌ها و تطبیق آن با وقایع تاریخی و اسناد بازمانده از آن دوران سامان یافته است. مسئلۀ اصلی در اینجا، تأثیر سیاست‌ورزی و تجلی فرهنگ سلطنتی در سبک نقاشی دربار صفوی است. در این میان، برخی نقاشان مهم و کمترشناخته‌شدۀ این دوران معرفی و آثارشان سبک‌شناسی و تحلیل شده است.