کتاب زنان برتر

نمایشنامه‌ی «زنان برتر» نوشته‌ی کاریل چرچیل، یکی از آثار برجسته‌ی تئاتر فمینیستی معاصر است که نخستین بار در سال ۱۹۸۲ در تئاتر رویال کورت لندن روی صحنه رفت و از همان ابتدا توجه گسترده‌ای را برانگیخت. چرچیل با ساختاری نوآورانه و زبانی چندلایه، به سراغ موضوعاتی چون جاه‌طلبی زنان، مادری، هزینه‌های موفقیت و تنش‌های طبقاتی در فضای سیاسی و اجتماعی بریتانیای عصر تاچر می‌رود. نمایش در سه پرده روایت می‌شود و با صحنه‌ای سورئال و فراموش‌نشدنی آغاز می‌گردد: مارلین، زنی که به‌تازگی به مقام مدیریت در یک آژانس کاریابی به نام «زنان برتر» رسیده، مهمانی شامی ترتیب می‌دهد. اما مهمانان او نه همکاران یا دوستان روزمره، بلکه پنج زن از تاریخ، افسانه و ادبیات هستند: پاپ جوآن، لیدی نیجو، ایزابل برد، بیمار گریزلدا و کسل گرت. این زنان از زمان‌ها و فرهنگ‌های متفاوت گرد هم می‌آیند و هر یک داستانی از رنج‌ها، محدودیت‌ها، مقاومت‌ها و سازش‌های خویش در برابر ساختارهای مردسالارانه روایت می‌کنند. این پرده‌ی نخست، تضادهای تاریخی و جهان‌شمول تجربه‌ی زنانه را آشکار می‌سازد و پرسش‌های اصلی نمایش را پیش می‌کشد: موفقیت برای یک زن به چه معناست و چه بهایی دارد؟ در پرده‌های بعدی، نمایش وارد قلمروی واقع‌گرایانه‌تر می‌شود. مارلین در محیط کاری خود دیده می‌شود، جایی که جاه‌طلبی و رویکرد مدیریتی‌اش، روابطش با همکاران را شکل می‌دهد. سپس به زندگی خانوادگی او می‌رسیم: دخترش آنجی که بیشتر تحت پرورش خواهر مارلین، جویس، بزرگ شده و از مادر خود بیگانه است. این گره‌ی خانوادگی تنشی عمیق‌تر را نمایان می‌سازد: شکاف میان موفقیت حرفه‌ای و مسئولیت‌های مادری. جویس که زندگی‌اش را وقف خانواده کرده، نقطه‌ی مقابل مارلین است که به‌خاطر ترقی شغلی، روابط عاطفی و خانوادگی‌اش را فدا کرده است. در این تقابل، چرچیل نه قضاوتی قطعی ارائه می‌دهد و نه راه‌حلی ساده، بلکه با تیزبینی نشان می‌دهد که چگونه انتخاب‌ها همواره هزینه‌های سنگین به همراه دارند. مضامین اصلی نمایش بر فمینیسم، فردگرایی و نقد سرمایه‌داری متمرکز است. در فضایی که تحت سلطه‌ی سیاست‌های تاچری و فرهنگ رقابتی دهه‌ی ۱۹۸۰ قرار داشت، مارلین به‌عنوان نماد زنی تصویر می‌شود که توانسته به رأس برسد، اما در این فرایند پیوندهای انسانی‌اش سست شده است. همزمان، صحنه‌ی افتتاحیه با شخصیت‌های تاریخی نشان می‌دهد که تجربه‌ی زنان در طول تاریخ، الگویی تکرارشونده از فداکاری، مقاومت و محدودیت است؛ گویی هر پیشرفتی بر دوش قربانیان پیشین بنا می‌شود. نقاط قوت اثر در جسارت فرمی و قدرت تماتیک آن نهفته است. چرچیل با ترکیب فانتزی و واقع‌گرایی، پلی میان تاریخ و معاصر می‌سازد و نشان می‌دهد که سیاست همیشه به تجربه‌ی فردی گره خورده است. شخصیت مارلین نیز در پیچیدگی‌اش ماندگار است: نه قهرمان است و نه ضدقهرمان، بلکه انسانی است گرفتار تضادها. با این حال، همین پیچیدگی و ساختار غیرخطی می‌تواند برای برخی مخاطبان دشوار باشد و گاهی تغییر ناگهانی لحن بین سورئال و رئالیسم باعث سردرگمی شود.
با وجود این، «زنان برتر» همچنان یکی از متون کلیدی تئاتر فمینیستی به شمار می‌رود؛ نمایشی که نه‌تنها بازتاب دوران خود، بلکه پرسشی ماندگار درباره‌ی معنای موفقیت، نقش‌های جنسیتی و سیاست انتخاب‌های شخصی است. چرچیل با نگاهی موشکافانه نشان می‌دهد که پیشرفت فردی بدون هزینه نیست و این پرسش را پیش روی مخاطب می‌گذارد که: در راه صعود، چه چیزی را پشت سر می‌گذاریم؟