کتاب وقتی پیر شدم این کارهای احمقانه را انجام نمی‌دهم

کتاب «وقتی پیر شدم این کارهای احمقانه را انجام نمی‌دهم» نوشته استیون پترو با همکاری روزان فولی هنری، اثری غیرداستانی و طنزآمیز است که در سال ۲۰۲۱ توسط انتشارات سیتادل منتشر شد. این کتاب در قالب مجموعه‌ای از مقالات شخصی و فهرستی از «نبایدها»، به موضوع پیری و مواجهه با آن می‌پردازد. نویسنده که در آستانه پنجاه‌سالگی قرار داشته، به این نتیجه می‌رسد که بسیاری از رفتارهایی را که در میان والدین، بستگان و نسل‌های پیشین دیده است، نمی‌خواهد تکرار کند. او با نگاهی صادقانه، شوخ‌طبعانه و گاهی انتقادی، تلاش می‌کند چشم‌اندازی متفاوت از سالمندی ترسیم کند؛ چشم‌اندازی که بر آگاهی، عزت نفس و انتخاب آگاهانه در سال‌های پایانی زندگی تأکید دارد. ساختار کتاب حول مجموعه‌ای از «کارهایی که نباید انجام دهم» شکل گرفته است. این فهرست شامل مسائلی روزمره مثل درمان نکردن کم‌شنوایی یا ادامه رانندگی در شرایط ناامن می‌شود و همچنین به موضوعات عمیق‌تری مانند نپذیرفتن واقعیت زوال جسمی یا دروغ گفتن به پزشکان می‌پردازد. در کنار این‌ها، نویسنده درباره احتکار، ترس از مرگ یا محدود کردن شادی سخن می‌گوید و تأکید می‌کند که پیری نباید به معنای کوچک کردن زندگی یا تسلیم شدن در برابر انکار باشد. بخش‌هایی از کتاب نیز به تصمیمات پایان زندگی مربوط است؛ اینکه چگونه می‌خواهیم با عزیزان وداع کنیم، چه میراثی بر جای بگذاریم، و چگونه می‌توانیم مراسم یا یادگاری‌هایی برای تداوم پیوندها برنامه‌ریزی کنیم. از دل این روایت طنز و تأمل، چند مضمون کلیدی بیرون می‌آید. نخست، پیری با نیت و صداقت است: پترو نشان می‌دهد که می‌توان با پذیرش واقعیت‌های جسمی، اما با انتخاب‌های درست، کرامت و کیفیت زندگی را حفظ کرد. دوم، مقاومت در برابر کلیشه‌هاست؛ او یادآوری می‌کند که سالمندی نباید به معنای نامرئی شدن، تلخی یا انزوای ناخواسته باشد. سوم، طنز و صداقت عاطفی است که در سراسر متن جریان دارد؛ از موقعیت‌های بامزه و شوخی‌های روزمره تا لحظات تأثربرانگیز درباره وداع و مرگ. در نهایت، کتاب به پرسش‌هایی درباره هویت و میراث نیز پاسخ می‌دهد: اینکه با گذشت زمان چه تصویری از خود می‌سازیم و چگونه می‌خواهیم در حافظه دیگران باقی بمانیم. از نظر نقاط قوت، این اثر بسیار قابل همذات‌پنداری است. خوانندگان میانسال یا کسانی که با پیری عزیزانشان مواجه‌اند، به‌راحتی تجربه‌های خود را در آینه نوشته‌های پترو می‌بینند. ترکیب طنز و تأمل عمیق، متن را دلنشین و خواندنی می‌کند. ساختار فهرست‌وار هم به کتاب انعطاف می‌دهد؛ می‌توان هر بخش را جداگانه خواند و درباره‌اش اندیشید. با این حال، برخی محدودیت‌ها نیز مطرح است. منتقدان اشاره کرده‌اند که نویسنده گاه از جایگاهی برخوردار سخن می‌گوید؛ دسترسی به خدمات درمانی یا امکاناتی که برای همه سالمندان میسر نیست. همچنین برخی وعده‌ها بیش از حد آرمانی به نظر می‌رسند و اجرای آن‌ها در شرایط واقعی ممکن است دشوار باشد.
در نهایت، این کتاب چیزی بیش از یک مجموعه شوخ‌طبعانه است. «وقتی پیر شدم این کارهای احمقانه را انجام نمی‌دهم» دعوتی است برای بازاندیشی در معنای پیری و برای ساختن سال‌های پایانی زندگی با آگاهی، عزت، شادی و ارتباط انسانی. پترو با صداقت و سبکی سرشار از شوخی و حساسیت، به خواننده یادآوری می‌کند که پیری نه یک سقوط ناگزیر، بلکه مرحله‌ای است که می‌توان آن را با شجاعت و انتخاب‌های درست، معنا و زیبایی بخشید. این کتاب به‌ویژه برای کسانی که به استقبال دهه‌های پایانی زندگی می‌روند یا با پیری والدین و اطرافیانشان روبه‌رو هستند، راهنمایی الهام‌بخش و امیدبخش خواهد بود.