کتاب پیر مردی با بال های بزرگ

نمایشنامه «پیرمردی با بال های بزرگ»، اقتباس نیلو کروز از داستان کوتاه مشهور گابریل گارسیا مارکز، تجربه‌ای متفاوت از رئالیسم جادویی را به صحنه تئاتر می‌آورد. داستان اصلی مارکز نخستین بار در سال ۱۹۵۵ منتشر شد و به‌سرعت به یکی از نمونه‌های درخشان پیوند میان امر خارق‌العاده و زندگی روزمره بدل گشت. کروز در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ این اثر را برای صحنه بازآفرینی کرد و تلاش نمود با بهره‌گیری از امکانات نمایشی، جنبه‌های بصری، شنیداری و آیینی روایت را پررنگ‌تر سازد. متن او در مجلات و محافل تئاتری منتشر شد و در ادامه نیز روی صحنه اجراهایی یافت که نشان داد این داستان کوتاه ظرفیت گسترده‌ای برای زنده شدن در فضای نمایشی دارد. داستان اقتباس، همچون متن مارکز، در روستایی باران‌خورده می‌گذرد؛ جایی که پلایو و الیسندا پس از طوفانی شدید، پیرمردی ناتوان با بال‌هایی بزرگ را در حیاط خود می‌یابند. این موجود عجیب، نه کاملا انسانی است و نه فرشته‌ای آسمانی، و همین ابهام منبع اصلی کشمکش‌ها می‌شود. خانواده، او را در مرغدانی جای می‌دهند و خبر حضورش به سرعت در روستا می‌پیچد. روستاییان برای دیدن او هجوم می‌آورند، گاه با کنجکاوی و ترحم و گاه با حرص و سوءاستفاده. در اقتباس کروز، این صحنه‌ها از طریق دیالوگ‌ها، گروه کر، موسیقی فولکلور و عناصر بصری نظیر ماسک و نورپردازی جان می‌گیرند. کشیشی که مأمور قضاوت درباره ماهیت پیرمرد است نیز وارد می‌شود، اما همانند دیگران ناتوان از درک او باقی می‌ماند. در نهایت، با گذشت زمان، پیرمرد رنج‌دیده دوباره نیرو می‌یابد، پرهای تازه درمی‌آورد و بی‌آنکه کسی بتواند حقیقت وجودش را دریابد، پرواز می‌کند و می‌رود. کروز در اقتباس خود وفاداری به هسته‌ی اصلی داستان را حفظ کرده و در عین حال کوشیده است آن را به زبان تئاتر ترجمه کند. رئالیسم جادویی مارکز - جایی که امر خارق‌العاده به سادگی در دل زندگی روزمره جا می‌گیرد - در صحنه‌آرایی، موسیقی و بازیگری بازتاب می‌یابد. این ترکیب، دوگانگی شگفت و عادی بودن را برجسته می‌کند: پیرمرد همزمان موجودی معجزه‌آسا و بی‌نهایت فرسوده است، هم منبع امید و هم آینه‌ای برای بی‌رحمی انسان‌ها. مضمون محوری اثر، یعنی نحوه واکنش انسان به امر ناشناخته، در اقتباس کروز نیز همچنان برجسته است. روستاییان بیشتر از آنکه به شگفتی او بیندیشند، در پی منافع خود هستند؛ در حالی که حضور او فرصتی است برای تأمل درباره شفقت، ایمان، و محدودیت‌های فهم بشر. از نقاط قوت این اقتباس، توانایی آن در تجسم‌پذیر کردن رئالیسم جادویی است. دیدن پیرمرد با بال‌های واقعی روی صحنه، شنیدن موسیقی زنده و مشاهده واکنش جمعی روستاییان، تجربه‌ای عاطفی و حسی برای مخاطب می‌سازد که در متن صرف کمتر قابل انتقال است. همچنین، کروز با افزودن صداها و تصاویر آیینی، لایه‌ای تازه به اثر می‌بخشد که بر جنبه نمادین و فراتاریخی داستان تأکید دارد. با این حال، چالش اقتباس نیز کم نیست: نمایش بصری بال‌ها یا صحنه‌های معجزه‌وار می‌تواند رازآلودگی متن اصلی را کاهش دهد یا به خطر ساده‌سازی بیفتد. افزون بر این، سرعت روایت در صحنه ممکن است تعادل میان تأمل و رویداد را برهم زند.
در مجموع، «پیر مردی با بال های بزرگ» در اقتباس نیلو کروز تجربه‌ای است که تماشاگر را وامی‌دارد به پرسشی بنیادین بیندیشد: در برابر چیزی که نمی‌توانیم به‌روشنی بفهمیم یا توضیح دهیم، چه می‌کنیم؟ آیا آن را می‌ستاییم، بهره‌برداری می‌کنیم یا از آن می‌گریزیم؟ کروز با زنده کردن این روایت روی صحنه، نشان می‌دهد که معجزه، هرچند زودگذر و ناپایدار، همچنان می‌تواند انسان را تکان دهد و او را با حد و مرزهای فهم و ایمانش روبه‌رو سازد.