کتاب درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال

کتاب «درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال» اثر مانوئل کاستلز، گزارشی از شکل‌گیری و کارکرد جامعه دیجیتال است که روابط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را زیر نفوذ شبکه‌ها و فناوری‌های اطلاعاتی بازتعریف می‌کند. کاستلز در این اثر نشان می‌دهد چگونه اطلاعات و شبکه‌ها نه فقط ابزار، بلکه زیرساخت و منطق تازه‌ای برای سازمان‌دهی زندگی جمعی ما فراهم آورده‌اند. در فصل‌های ابتدایی، نویسنده مفهوم «دیجیتال‌شدن» را به‌عنوان پروسه‌ای معرفی می‌کند که تولید، ذخیره و گردش اطلاعات را به امر مرکزی تبدیل کرده است؛ پروسه‌ای که از دهه‌های اخیر سرعت گرفته و ساختارهای اجتماعی را تغییر داده است. کاستلز توضیح می‌دهد که دیجیتال‌شدن به معنای صرف کاربرد فناوری نیست، بلکه شیوه تازه‌ای از سازمان‌دهی قدرت، کار و هویت به‌وجود می‌آورد؛ شبکه‌ها تعیین می‌کنند چه فرصت‌هایی در دسترس است و چه محدودیت‌هایی پیش روی ما قرار دارد. کتاب در ادامه به نقش شبکه‌ها در تولید قدرت و مقابله با آن میپردازد. کاستلز بحث می‌کند که قدرت در جامعه دیجیتال شبکه‌ای می‌شود: بازیگران دولتی، شرکت‌های چندملیتی فناوری، شبکه‌های اجتماعی و بازیگران اجتماعی همه درون شبکه‌هایی عمل می‌کنند که توان جسمانی و نمادین را بازتوزیع می‌کنند. هم‌زمان، امکان مقابله و اعتراض نیز از طریق همین شبکه‌ها پدید می‌آید؛ بنابراین دیجیتال‌شدن هم ابزار تسلط و هم بستر مقاومت است. این تحلیل ابزار مهمی برای فهم اعتراضات، جنبش‌های اجتماعی و شکل‌های جدید سیاست‌ورزی فراهم می‌کند. کتاب به‌تفصیل از پیامدهای اقتصادی دیجیتال نیز سخن میگوید: از تحول بازار کار و شکل‌گیری اقتصاد پلتفرم تا تمرکز داده‌ها و قدرت شرکت‌های فناوری. کاستلز توضیح می‌دهد که چگونه اقتصاد اطلاعاتی موجب تغییر در روابط کار، ایجاد عدم‌قطعیت‌های جدید و تشدید نابرابری‌ها شده است؛ و این‌که سیاست‌گذاری سنتی در بسیاری موارد برای مواجهه با این تغییرات ناکافی است. این اثر به درک بهتر پیچیدگی‌های عصر دیجیتال کمک میکند. کاستلز با روش تلفیقی خود هم به نظریه‌پردازی می‌پردازد و هم به نمونه‌ها و داده‌هایی که نشان دهندۀ وضعیت فعلی‌ هستند؛ او خواننده را به تحلیل انتقادی و طرح پرسش‌های راهبردی درباره توزیع قدرت و عدالت در جامعه دیجیتال دعوت می‌کند.