کتاب موارد خاص

کتاب «موارد خاص» اثر بوریس گرویس مجموعه‌ای از جستارهای فلسفی درباره هنر معاصر است. گرویس در این کتاب به جای طرح یک نظریه‌ی منسجم درباره هنر، از مسیر بررسی نمونه‌های مشخص پیش می‌رود. هر جستار از یک اثر هنرمند یا پدیده‌ی خاص آغاز می‌شود و به پرسش‌هایی گسترده‌تر درباره‌ی قدرت، تکرار، اصالت و بازنمایی در هنر می‌رسد. او در مقدمه توضیح می‌دهد که هدفش فهم کلی هنر از طریق تأمل در موارد جزئی است، نه ساختن نظامی فکری برای آن.
در طول کتاب گرویس به آثار هنرمندانی چون مارسل دوشان، اندی وارهول، واسیلی کاندینسکی، ربکا هورن و دیگران می‌پردازد. او از طریق تحلیل آثارشان، رابطه‌ی میان خلاقیت و تکرار را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد چگونه تولید مداوم «چیزهای جدید» در هنر مدرن به نوعی تکرار بدل شده است. بحث او درباره‌ی تکرار، از نگاه اقتصادی و ایدئولوژیک هم بررسی می‌شود: هنر در نظام سرمایه‌داری به کالایی قابل بازتولید تبدیل می‌شود، اما در عین حال همین تکرار می‌تواند ابزار مقاومت یا نقد هم باشد.
بخش دیگری از کتاب به مفهوم آرشیو و حافظه در هنر اختصاص دارد. گرویس در این بخش نشان می‌دهد که آثار هنری نه فقط چیزهایی برای نمایش، بلکه نوعی ثبت و بازسازی تاریخ‌اند. او به هنرمندانی اشاره می‌کند که از رسانه‌های مختلف، از فیلم تا اجرا، برای بازنویسی خاطره و تاریخ جمعی استفاده می‌کنند. از نظر او آرشیو هنری هم‌زمان مکانی برای حفظ و فراموشی است؛ جایی که گذشته بازسازی می‌شود تا معنای تازه‌ای در حال پیدا کند.
نویسنده به این پرسش می‌پردازد که در جهان امروز، که تصاویر و رسانه‌ها بی‌وقفه تولید می‌شوند، جایگاه هنر چیست. گرویس می‌گوید هنر نه تنها درباره‌ی پیام‌ها و محتواهاست، بلکه درباره‌ی شکل تجربه‌کردن است؛ یعنی اینکه چگونه می‌توان در برابر سیل تصویر و اطلاعات، هنوز دیدن را یاد گرفت.