خانواده نخستین نهادی است که شخصیت کودکان در آن تحول مییابد. در این فرآیند خانواده و کودکان با یکدیگر تعامل بسیار.نزدیکی دارند، بنابراین کارکرد هر فرد درون سیستم خانواده بر عملکرد سایر اعضا تأثیر میگذارد. بحث روانشناسی خانواده از دهه 1960 مورد توجه قرار گرفت و متخصصان روانشناسی در این حوزه به بررسی هیجانات، تفکرات، رفتارها، کارکردهای فردی، زوجی و خانوادگی در تعامل با یکدیگر و محیط پرداختهاند.
روابط بین اعضای خانواده یعنی رابطه زوجها، روابط والد - کودک، مشکلات مدرسه، مشکلات رفتاری فرزندان در خانواده، مسائل شغلی از موضوعات دیگری هستند که توسط روانشناسان مورد بررسی قرار میگیرند. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که با بهرهگیری از علم روانشناسی میتوان مشکلات اعضای خانواده را به صورت فردی و تعاملی به صورت دقیق، بررسی و برطرف نمود.
کتاب روانشناسی خانواده (Family psychology) به شما آموزش میدهد که چگونه با فرزندان خود رفتار کنید و مسائل عاطفی، اجتماعی آنها را درک کنید. در فصول بعدی تعارضهای زناشویی و طلاق مورد بررسی قرار گرفته که بر افراد خانواده تأثیر منفی برجای میگذارد و در بسیاری موارد منجر به ایجاد آسیب روانی در کودکان میشود.
در بخشی از کتاب روانشناسی خانواده میخوانیم:
تشکیل خانواده متضمن بقای جمعیت، تداوم نسل و موالید کافی است. همانطور که ذکر شد در سالهای قبل، تولیدمثل از کارکردهای اساسی خانواده محسوب میشد و جوامع، تشکیل خانواده را مقدمهای بر تولد فرزندان و ادامه نسل میدانستند و فقط خانوادهای فرزند نداشت که به طور طبیعی و معمول صاحب فرزند نمیشد. اما در حال حاضر در برخی از جوامع، شاید این کارکرد نقش کمرنگتری به خود گرفته است. در این جوامع، خانوادههایی هستند که اصلا تمایلی به بچهدار شدن ندارند و تعداد زیادی از افراد نیز تا سالها بعد از ازدواج از تولد فرزند امتناع میکنند.وجود فعالیتهای متنوع برای زن و مرد و ایجاد نقشها و مسئولیتهای گوناگون از دلایل این تغییر نگرش محسوب میشوند. همچنین جلوگیری از افزایش بیرویه جمعیت، تمایل افراد برای رفاه بیشتر و توجه به مسئله کمبود منابع طبیعی مشوق جوامع برای کنترل جمعیت است.
محسن شکوهی یکتا ، متولد 1338 ، استاد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی- دانشگاه تهران است. او دکترای تخصصی روانشناسی کودکان با نیازهای ویژه از دانشگاه آیوا- آمریکا ، کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی از دانشگاه روزولت آمریکا و دانشگاه ساری انگلستان ، استادیار دانشگاه آیوا آمریکا ، مؤلف بیش از ۳۵۷ کتاب و مقاله به زبان های فارسی و انگلیسی در زمینه روان شناسی ، مدیر مسئول مرکزخدمات روان شناسی و مشاوره استاد روزبه و مؤسس مرکز آموزشی و توانبخشی دانشآموزان با مشکلات ویژه یادگیری تربیت نوین است.