کتاب وهابی و وهابیت
نویسنده:
هارفورد جونز بریجز
3.5
از
1
رأی
زودترین زمان ارسال:
22 مرداد
٪15
221000
معرفی کتاب وهابی و وهابیت
کتاب «وهابی و وهابیت» نوشته‌ی هارفورد جونز بریجز، تاریخ مختصری از جماعت وهابیون می‌پردازد. این کتاب کلاسیک ریشه در نگرانی‌های سیاسی بریتانیا نسبت به ظهور یک قدرت جدید و بی‌ثبات‌کننده در منطقه‌ی خلیج فارس دارد. وهابیت در این گزارش به عنوان یک جنبش بنیادگرای سنی معرفی می‌شود که بر پاکسازی اسلام از اعمالی چون بزرگداشت مقدسین و زیارت قبور که در میان مردم نجد رواج داشت، اصرار می‌کرد. گزارش بریجز رویدادهای این جنبش را تا زمان لشکرکشی محمدعلی پاشا، والی مصر، برای سرکوب آن دربرمی‌گیرد.
شرح وقایع نشان می‌دهد که چگونه ابراهیم پاشا، فرزند محمدعلی، با سپاهی عظیم راهی حجاز شد و پس از محاصره‌ای طولانی و دریافت کمک‌های پیاپی، سرانجام در سال ۱۲۳۳ هجری قمری شهر درعیه، پایتخت وهابیون، را تسخیر و به کلی ویران کرد. امیر وهابی، عبدالله بن سعود، به همراه بسیاری از نزدیکانش دستگیر و به استانبول فرستاده شد و در آنجا به قتل رسید. با این حال، تاریخ این جنبش با سقوط درعیه پایان نمی‌پذیرد. بریجز به بازگشت بازماندگان و تلاش آن‌ها برای احیای قدرت اشاره می‌کند. پس از فرار ابراهیم پاشا از منطقه، افرادی چون «مشاری بن سعود» و سپس «ترکی بن عبدالعزیز» کوشیدند تا حکومت را دوباره سامان دهند. این تلاش‌ها با درگیری‌های داخلی و مداخلات مجدد نیروهای مصری همراه بود. در نهایت، فیصل، پسر ترکی، توانست قدرت را در ریاض به دست آورد، اما او نیز توسط نیروهای مصری به فرماندهی خورشید پاشا دستگیر و به مصر فرستاده شد. تاریخ این دوره، مملو از شورش‌ها، خیانت‌ها و جابجایی سریع قدرت است؛ چنانکه پس از فیصل، ابتدا خالد بیک و سپس عبدالله بن ثنیان به حکومت رسیدند، تا اینکه فیصل با فرار از زندان مصر، دوباره به نجد بازگشت و با کنار زدن رقبا، حکومت خود را تثبیت کرد. بریجز در گزارش خود به برخی وقایع مهم مانند فاجعه‌ی کربلا تنها اشاره‌ای کوتاه می‌کند و از کنار غارت حرم نبوی در مدینه به شکلی غیرمستقیم می‌گذرد. این مسئله نشان می‌دهد که هدف اصلی او ارائه‌ی یک ارزیابی سیاسی از این نیروی جدید برای دولت بریتانیا بود. از نگاه او، ظهور وهابیون تهدیدی مستقیم برای ثبات منطقه، امنیت خطوط تجاری بریتانیا به هندوستان و موازنه‌ی قوا میان ایران و امپراتوری عثمانی محسوب می‌شد. مطالعه‌ی «وهابی و وهابیت» برای پژوهشگران تاریخ اسلام، به‌ویژه تاریخ شبه‌جزیره‌ی عربستان، و همچنین متخصصان تاریخ روابط خارجی بریتانیا در خاورمیانه، بسیار سودمند خواهد بود.
شرح وقایع نشان می‌دهد که چگونه ابراهیم پاشا، فرزند محمدعلی، با سپاهی عظیم راهی حجاز شد و پس از محاصره‌ای طولانی و دریافت کمک‌های پیاپی، سرانجام در سال ۱۲۳۳ هجری قمری شهر درعیه، پایتخت وهابیون، را تسخیر و به کلی ویران کرد. امیر وهابی، عبدالله بن سعود، به همراه بسیاری از نزدیکانش دستگیر و به استانبول فرستاده شد و در آنجا به قتل رسید. با این حال، تاریخ این جنبش با سقوط درعیه پایان نمی‌پذیرد. بریجز به بازگشت بازماندگان و تلاش آن‌ها برای احیای قدرت اشاره می‌کند. پس از فرار ابراهیم پاشا از منطقه، افرادی چون «مشاری بن سعود» و سپس «ترکی بن عبدالعزیز» کوشیدند تا حکومت را دوباره سامان دهند. این تلاش‌ها با درگیری‌های داخلی و مداخلات مجدد نیروهای مصری همراه بود. در نهایت، فیصل، پسر ترکی، توانست قدرت را در ریاض به دست آورد، اما او نیز توسط نیروهای مصری به فرماندهی خورشید پاشا دستگیر و به مصر فرستاده شد. تاریخ این دوره، مملو از شورش‌ها، خیانت‌ها و جابجایی سریع قدرت است؛ چنانکه پس از فیصل، ابتدا خالد بیک و سپس عبدالله بن ثنیان به حکومت رسیدند، تا اینکه فیصل با فرار از زندان مصر، دوباره به نجد بازگشت و با کنار زدن رقبا، حکومت خود را تثبیت کرد. بریجز در گزارش خود به برخی وقایع مهم مانند فاجعه‌ی کربلا تنها اشاره‌ای کوتاه می‌کند و از کنار غارت حرم نبوی در مدینه به شکلی غیرمستقیم می‌گذرد. این مسئله نشان می‌دهد که هدف اصلی او ارائه‌ی یک ارزیابی سیاسی از این نیروی جدید برای دولت بریتانیا بود. از نگاه او، ظهور وهابیون تهدیدی مستقیم برای ثبات منطقه، امنیت خطوط تجاری بریتانیا به هندوستان و موازنه‌ی قوا میان ایران و امپراتوری عثمانی محسوب می‌شد. مطالعه‌ی «وهابی و وهابیت» برای پژوهشگران تاریخ اسلام، به‌ویژه تاریخ شبه‌جزیره‌ی عربستان، و همچنین متخصصان تاریخ روابط خارجی بریتانیا در خاورمیانه، بسیار سودمند خواهد بود.
درباره هارفورد جونز بریجز
سر هارفورد جونز بریجز(Sir Harford Jones Brydges) (زادهٔ ۱۲ ژانویه ۱۷۶۴- مرگ ۱۷ مارس ۱۸۴۷) دیپلمات و نویسنده اهل بریتانیا بود. او نخستین وزیر مختار دولت بریتانیا در ایران بود. او در جوانی به کمپانی هند شرقی پیوست و در جایگاه نمایندهٔ این شرکت میان سال‌های ۱۷۸۳–۱۷۹۴ در بصره خدمت کرد. همچنین از ۱۷۹۸ تا ۱۸۰۶ را در بغداد سپری کرد.
او که چیرگی بسیاری در زبان‌های شرقی یافته بود با پشتیبانی رابرت داندس در سمت وزیر مختار و نمایندهٔ فوق‌العادهٔ بریتانیا به ایران فرستاده‌شد و از ۱۸۰۷ تا ۱۸۱۰ در این کشور ماند.
در ۱۸۰۷ به دریافت لقب بارونت رسید که نشان دهنده مأموریت والای او در ایران بود. دستاورد بزرگ او که در این سفر بدان دست یافت پیمان مودت میان بریتانیا و ایران بود که راه هندوستان را برای فرانسویان همچنان بسته نگاه می‌داشت. او همچنین در کار مستشاران انگلیسی در ایران خلل وارد آورد و نیز راه را برای آشتی میان ایران و روسیه بست.
گسیل او به ایران در پی پیمان فینکنشتاین در مه ۱۸۰۷ در لهستان میان نمایندگان فتحعلی شاه قاجار و فرانسه بود که بریتانیایی‌ها را به واکنش تند واداشت. هنگامی که نخستین نمایندهٔ انگلیسی جان ملکم از سفر به ایران چیزی به دست نیاورد سر هارفورد جونز را روانهٔ ایران ساختند.
او که چیرگی بسیاری در زبان‌های شرقی یافته بود با پشتیبانی رابرت داندس در سمت وزیر مختار و نمایندهٔ فوق‌العادهٔ بریتانیا به ایران فرستاده‌شد و از ۱۸۰۷ تا ۱۸۱۰ در این کشور ماند.
در ۱۸۰۷ به دریافت لقب بارونت رسید که نشان دهنده مأموریت والای او در ایران بود. دستاورد بزرگ او که در این سفر بدان دست یافت پیمان مودت میان بریتانیا و ایران بود که راه هندوستان را برای فرانسویان همچنان بسته نگاه می‌داشت. او همچنین در کار مستشاران انگلیسی در ایران خلل وارد آورد و نیز راه را برای آشتی میان ایران و روسیه بست.
گسیل او به ایران در پی پیمان فینکنشتاین در مه ۱۸۰۷ در لهستان میان نمایندگان فتحعلی شاه قاجار و فرانسه بود که بریتانیایی‌ها را به واکنش تند واداشت. هنگامی که نخستین نمایندهٔ انگلیسی جان ملکم از سفر به ایران چیزی به دست نیاورد سر هارفورد جونز را روانهٔ ایران ساختند.
دسته بندی های کتاب وهابی و وهابیت
قسمت هایی از کتاب وهابی و وهابیت
این که اصول عقاید رایج در میان اکثریت مسلمانان را دین رسمی یا درست دینی بدانیم، یا اصول اعتقادی وهابیون را دین اسلام واقعی بشناسیم، نهایتا اهمیت زیادی ندارد. آنچه اهمیت پیدا کرد، جلوگیری از بی تفاوتی یا لاقیدی و لامذهبی کافرانه ای بود که سراسر عربستان و بخش بزرگی از ترکیه را فراگرفته بود و تاثیر منفی و زیان آور آن بر اخلاقیات و معنویات مردم، خیلی بیشتر از شناسایی و قبول یک آیین غلط بود. بنابراین، دستاورد اصلی وهابیون این نیست که دین موجود را پیراسته و اصلاح کردند، بلکه این است که اعراب را وادار کردند تا دستورات و قوانین سختگیرانه یک مذهب خاص را رعایت کنند، زیرا با این که اعراب بدوی همیشه، خداوند را خالصانه می پرستیدند، ولی فقط پرستیدن خداوند بدون اعتقاد و رعایت دستورات مذهبی، نمی تواند مردمانی چنان سرکش و نافرمان را وادار کند رفتاری مطابق با اصول اخلاقی، معنویت و عدالت، داشته باشند.
کتابهای مرتبط با کتاب وهابی و وهابیت
اولین نفری باشید که نظر خود را درباره "کتاب وهابی و وهابیت" ثبت می‌کند