درون مایه ی کانونی این کتاب «منطق دیفرانسیل» است؛ منطق تکوین نسبت های محضی که میان عناصر زبانی و جسمانی «فعلیت» پیدا می کنند و از این طریق جنبش ها یا نهادهای اجتماعی را به وجود می آورند. در واقع، این نسبت ها عناصر مولکولی برسازنده ی نهادها و جنبش های اجتماعی و مولفه های آن ها هستند و به همین اعتبار واحدهای برسازنده ی امر سیاسی از دیدگاه لایب نیتسی به شمار می آیند. اتمیسم لایب نیتسی زمین تا آسمان با انواع و اقسام اتمیسم به معنای رایج فرق دارد: عناصر برسازنده ی واقعیت، نه ذرات ریز، بلکه نسبت های دیفرانسیل اند. لایب نیتس نیز مانند اسپینوزا، و به یک معنا در کنار او، شیوه ی اندیشیدن فلسفی و معنای فلسفه ورزی را تغییر می دهد. فعالیت فلسفی نه جست وجوی علت پدیده ها، بلکه کاوش در شرایط تکوین پدیدارهاست. جست وجوی علت ها از هستنده ای به سوی هستنده ای دیگر عقب می رود تا در نهایت به هستنده ی نخستین در پایان زنجیره ی علت ها و معلول ها برسد. اما اندیشه ی فلسفی آن گونه که اسپینوزا و لایب نیتس، هریک به طریقی، بنیان گذاری یا به بیان دقیق تر، احیا می کنند، از «پدیدار» به سمت «شرایط وقوع پدیدار» پیش می رود؛ نه از هستنده به هستنده، بلکه از هستنده به سوی نسبت، به سوی نسبت محض، یعنی نسبت مستقل از طرفین نسبت، پیش می رود. کوشش این کتاب معطوف به تشریح دقیقه های این فرایند اندیشه و پیامدهای نظری و عملی آن در عرصه ی سیاست است و در این راه نه تنها از آثار فلسفی، بلکه از ناـ فلسفه، به ویژه رمان، نیز بهره برده است.
کتاب لایب نیتس و امر سیاسی
نشر نی
عادل مشایخی
