دوستداران تئاتر با بازسازی و بازآفرینی متون کهن نمایشی یونان چه روی صحنه و چه بر پرده سینما به خوبی آشنایی دارند. درام های اشیل، سوفوکل و اوری پید از دوران باستان تا امروز بارها به روز شده و به روی صحنه رفته است. ژان پل سارتر نویسنده معاصر فرانسوی نیز برای بیان پاره ای حرف ها و دغدغه های خود به اقتباس از یک نمایشنامه کهن یونانی به نام “زنان تروا” روی آورد و آن را با عناصر و مفاهیم دوران خود درهم آمیخت.
در متون تاریخی و ادبی یونان ماجرای ربوده شدن هلن همسر منلاس که بهانه ای برای انهدام شهر تروا می شود داستانی کهن و شناخته شده است. ولی وقتی ژان پل سارتر به روزآمدسازی این ماجرا می پردازد و در خلال کلمه هایی که بر زبان شخصیت های تراژدی اوری پید می گذارد، از جنگ های استعماری سخن می گوید و از جنگ ویتنام به عنوان جنگی کثیف یاد می کند، سخنش معنایی دیگر می یابد.
سارتر می گوید: « امروزه ما می دانیم که جنگ یعنی چه: جنگ اتمی، نه غالبی به جا می گذارد نه مغلوبی. آنچه در سراسر نمایشنامه به طور روشن آشکار می شود همین است: یونانیان تروا را ویران کرده اند، اما از این پیروزی خود سودی نمی برند زیرا انتقام خدایان تمامی آنان را نابود خواهد کرد. همان طورکه کاساندر می گوید، هر انسان عاقلی باید از جنگ بپرهیزد، ولی نیازی به بیان این نکته نیست: موقعیت اینان و آنان، به اندازۀ کافی شاهدی بر این ادعا است. من ترجیح داده ام که کلام آخر را پوزئیدون به زبان بیاورد: «شما همه خواهید مرد.»
کتاب زنان تروا
نشر کتاب پارسه
ژان پل سارتر
