کتاب سرگذشت فیزیک نوین

کتاب «سرگذشت فیزیک نوین» اثر میشل بیزونسکی، فیزیکدان و مورخ علم، بیش از آنکه یک کتاب درسی برای «فهماندن» مفاهیم فیزیک باشد، تلاشی است برای «شناساندن» آن؛ فیزیکی که به تعبیر نویسنده، با صفاتی چون دشوار، پیش‌بینی‌نشدنی و گستاخ شناخته می‌شود. مسئله محوری این اثر، روایت کردن تاریخ فیزیک به معنای یک سرگذشت پر از پیکار، نفی و اثبات، و مملو از شاهراه‌ها و بن‌بست‌هاست. این کتاب داستان انقلاب فکری‌ای است که در آن، مفاهیم از میان دودلی‌ها سر برآورده‌اند و خود فیزیکدانان از نتایج جسارت‌آمیز فرضیه‌هایشان شگفت‌زده می‌شدند.
روایت کتاب حول دو ستون اصلی این انقلاب فکری بنا شده است. بخش نخست به ظهور نظریه نسبیت انیشتین اختصاص دارد. بیزونسکی به خوبی نشان می‌دهد که انیشتین به بحرانی پاسخ می‌داد که فیزیک کلاسیک را به چالش کشیده بود. کتاب، توضیح می‌دهد چگونه نسبیت، مفاهیم مطلق فضا و زمان را در هم شکست و با ارائه تصویری انقلابی از گرانش به عنوان انحنای فضا-زمان، درک ما از کیهان را برای همیشه تغییر داد.
بخش دوم کتاب به انقلاب شگرف‌تر و عجیب‌تر مکانیک کوانتومی می‌پردازد. در اینجا، نویسنده ما را با مجموعه‌ای از درخشان‌ترین ذهن‌های قرن، از ماکس پلانک و نیلز بور گرفته تا هایزنبرگ و شرودینگر، همراه می‌کند. بیزونسکی این تحول را به معنای مجموعه‌ای از نبردهای فکری به تصویر می‌کشد. او به خوبی جدال‌های مشهور میان انیشتین، که به جهانی جبری باور داشت، و بور، که از ماهیت احتمالی واقعیت در سطح کوانتومی دفاع می‌کرد، را شرح می‌دهد. این بخش به خواننده نشان می‌دهد که فیزیک مدرن با عمیق‌ترین پرسش‌های فلسفی درباره ماهیت واقعیت گره خورده است.
این اثر تنها به این دو نظریه محدود نمی‌شود و در فصولی مانند «عصر هسته‌ای» و «نظریه آشوب»، چشم‌اندازهای جدیدتری از فیزیک نوین را نیز به تصویر می‌کشد. بیزونسکی این اکتشافات علمی را در بستر تاریخی و انسانی زمان خود قرار می‌دهد و این انقلاب علمی را به یک درام فکری جذاب تبدیل می‌کند. او به این نکته مهم اشاره می‌کند که در قرن اخیر، فاصله میان پژوهش‌های علمی و کاربردهای عملی آن در زندگی روزمره پیوسته کاهش یافته و از این رو، آگاهی از این تحولات برای شهروند قرن بیست و یکم ضروری است.
«سرگذشت فیزیک نوین» برای هر خواننده کنجکاوی نوشته شده است که می‌خواهد داستان شگفت‌انگیز «چگونه» و «چرا»ی شکل‌گیری فیزیک مدرن را بداند، نه اینکه صرفا با تاریخ آن آشنا شود. این کتاب روایتی است از اینکه چگونه تردید، کنجکاوی و شجاعت توانستند درک ما از جهان را برای همیشه دگرگون کنند.