کتاب تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام

کتاب «تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام» نوشته امحمد جبرون و ترجمه یاسین عبدی، پژوهشی تحلیلی و مستند در حوزه اندیشه سیاسی اسلامی است که با رویکردی تاریخی، به بررسی سیر تکوین و تطور این اندیشه در جهان اسلام می‌پردازد. این اثر، با استقبال گسترده‌ای از سوی پژوهشگران و علاقه‌مندان به علوم سیاسی اسلامی مواجه شده است.
محمد جبرون، متفکر مراکشی و از چهره‌های برجسته اندیشه اسلامی معاصر، در سال ۱۹۷۱ زاده شده و دکترای خود را در رشته تاریخ اندیشه سیاسی از دانشگاه عبدالمالک السعدی دریافت کرده است. او در آثار خود، همواره کوشیده است نسبت میان سنت اسلامی و الزامات مدرنیته را با نگاهی انتقادی و تاریخی تحلیل کند. کتاب حاضر نیز در ادامه همین مسیر فکری قرار دارد و توانسته جایزه ویژه کتاب سال کشور مراکش و چندین کشور اسلامی دیگر را از آن خود کند. این کتاب در چهار فصل تدوین شده و از دولت نبوی تا جریان‌های صوفیانه، روند شکل‌گیری و دگرگونی اندیشه سیاسی را در سنت اسلامی پی می‌گیرد. نخست، دولت مدینه و ساختار حقوقی و سیاسی آن بررسی می‌شود؛ الگویی نخستین از دولت اسلامی که نویسنده آن را نه صرفا بر پایه وحی، بلکه در پیوند با ضرورت‌های اجتماعی و عقلانیت سیاسی تحلیل می‌کند. در ادامه، به دوره پیشاتدوین پرداخته می‌شود؛ عصری که در آن، اندیشه سیاسی هنوز قالب علمی و منسجمی به خود نگرفته بود و بیشتر در چارچوب تجربه زیسته مسلمانان و واکنش‌های آن‌ها به قدرت و خلافت معنا می‌یافت. جبرون در این بخش، ملاک‌ها و معیارهای پنهان این تفکر را با نگاهی تاریخی بیرون می‌کشد. در فصل سوم، به دوران تدوین اندیشه سیاسی اسلامی می‌رسیم؛ عصری که در آن، فقها و متکلمان با اتکا به متون دینی و تجربه تاریخی، مبانی نظری دولت، مشروعیت، خلافت، اطاعت و عدالت را صورت‌بندی کردند. جبرون در این فصل با دقت فراوان، نسبت میان وحی و سیاست را می‌کاود و نشان می‌دهد که چگونه اندیشه سیاسی اسلامی در تعاملی دائمی با قدرت و شریعت شکل گرفته است. در نهایت، در فصل پایانی، به سهم متفکران صوفی در نظریه‌پردازی سیاسی پرداخته می‌شود. او با استناد به آراء غزالی، ابوعبدالله حمیدی و محی‌الدین عربی، نگاهی تازه به نقش عرفان در سیاست اسلامی ارائه می‌دهد؛ نگاهی که بیش از آنکه بر ساختار قدرت تمرکز داشته باشد، دغدغه عدالت باطنی و حکمرانی اخلاقی را دنبال می‌کند.
کتاب «تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام» از چند ویژگی مهم برخوردار است: تحلیلی جامع و نقادانه، توجه به سه‌گانه اصالت، مدنیت و عقلانیت در گفتمان سیاسی اسلامی، و بهره‌گیری از منابع معتبر و متنوع کلاسیک و معاصر. این اثر نه‌تنها پاسخی به نیازهای دانشگاهی و پژوهشی است، بلکه برای هر خواننده‌ای که به دنبال فهم عمیق‌تری از رابطه دین، سیاست و تاریخ در تمدن اسلامی است، منبعی سودمند به شمار می‌آید.