کتاب رویارویی کوتاه با دشمن

کتاب "رویارویی کوتاه با دشمن" نوشته‌ی سعید صیرفی‌زاده که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد، نخستین مجموعه‌ی داستان کوتاه این نویسنده‌ی ایرانی-آمریکایی است. این اثر شامل هشت داستان است که بسیاری از آن‌ها پیش‌تر در نشریاتی چون نیویورکر منتشر شده‌اند. صیرفی‌زاده، که پیش از این با خاطره‌نگاری تحسین‌شده‌اش با عنوان "وقتی اسکیت‌بوردها آزاد خواهند شد" شناخته شده بود، در این مجموعه نیز همان حساسیت اجتماعی، نثر موجز و درون‌مایه‌های فلسفی خود را با ساختاری داستانی و روایی ترکیب کرده است.
این کتاب در سال ۲۰۱۴ نامزد جایزه‌ی معتبر PEN/Robert W. Bingham برای بهترین اثر داستانی اول شد و از سوی رسانه‌هایی چون بوک‌پیج، بوستون گلوب و بوکیش در فهرست بهترین‌های سال جای گرفت. مجموعه‌ای است از داستان‌هایی که عمدتا در شهری خیالی، شبیه به مناطق زنگ‌زده‌ی صنعتی آمریکا، و در سایه‌ی جنگی گنگ و بدون نام می‌گذرد. شخصیت‌های اصلی اغلب مردان طبقه‌ی کارگر هستند: کارکنان مرکز تماس، معلمان، کارگران کارخانه، یا سرایداران سوپرمارکت. آن‌ها در فضایی از کسالت، بی‌هدفی و احساس بن‌بست دست‌و‌پا می‌زنند؛ فضایی که گویی جنگ فقط بهانه‌ای است برای تقویت حس سرگردانی در زیست روزمره‌شان. داستان‌های این مجموعه همگی در زمان حال می‌گذرند، اما زیر لایه‌ای از گذشته‌ی فروخورده و آینده‌ی نامعلوم را حمل می‌کنند. در داستان عنوانی مجموعه، "برخوردی کوتاه با دشمن"، لوک، سربازی آمریکایی، طی یک گشت معمول، با دشمن فرضی روبه‌رو می‌شود؛ روبه‌رویی‌ای که به خشونتی ناگهانی منتهی می‌شود و مرز میان قربانی و متجاوز، محافظ و تهدیدکننده، در آن از هم فرو می‌پاشد. داستان‌هایی مانند "اشتها" یا "افسون" نیز با تصویر کاراکترهایی که درون نظام‌های بی‌روح شغلی و آموزشی درگیر هستند، به همان اندازه تکان‌دهنده‌اند. صیرفی‌زاده، با حذف هرگونه هیجان‌پردازی یا تزئینات سبکی، داستان‌هایی می‌سازد که قدرت خود را از فروتنی و دقت می‌گیرند. یکی از ویژگی‌های چشمگیر این مجموعه، استفاده از نمادهای آشنا و در عین حال بی‌زمان است. از پرچم‌های ۹۹ سنتی و فروشگاه‌های والمارت گرفته تا امواج گرمای بی‌پایان و کارخانه‌های توتم‌گونه، همه و همه به خلق فضایی انجامیده‌اند که در عین آشنایی، به نحوی سوررئال و بی‌مکان به نظر می‌رسد. شخصیت‌های این فضا دچار رکودند، اما نه فقط اقتصادی یا اجتماعی، بلکه نوعی انجماد روانی در آن‌ها موج می‌زند؛ جنگ، به‌جای آنکه محرکی برای حرکت باشد، صرفا سایه‌ای‌ست که بر ایستایی آن‌ها مهر تأیید می‌زند. نثر صیرفی‌زاده به طرز فریبنده‌ای ساده است. او با زبان خونسرد، روایت‌هایی را شکل می‌دهد که بار احساسی سنگینی دارند، اما هیچ‌گاه به دام احساسات‌گرایی نمی‌افتند. در این میان، توانایی‌اش در استفاده از روایت اول‌شخص، طنز پنهان و گاه تلخ، و همچنین تعلیق‌های زیرپوستی، مجموعه را از یک تمرین صرفا فرمالیستی به اثری با کیفیت انسانی و اخلاقی تبدیل کرده است. منتقدان بسیاری، از نیویورک تایمز تا وال‌استریت ژورنال، این کتاب را به خاطر قدرت روایی‌اش و تصویر دقیق و بی‌پیرایه‌اش از مردانگی، جنگ و زیست طبقه‌ی فرودست ستوده‌اند. برخی آن را به رمان‌های مصور آمریکای پساصنعتی تشبیه کرده‌اند؛ رمان‌هایی که در قالب داستان کوتاه، ولی با پیوستگی تماتیک و موتیف‌های تکرارشونده، ساختاری شبیه به یک رمان کامل پیدا کرده‌اند.
خواندن این مجموعه برای کسانی که به ادبیات اجتماعی، رئالیسم اخلاقی و داستان‌هایی با طنین روان‌شناختی علاقه‌مندند، تجربه‌ای تأثیرگذار خواهد بود. صیرفی‌زاده در این اثر، توانسته است زندگی‌های به‌ظاهر بی‌اهمیت را به کانون معنایی تبدیل کند؛ زندگی‌هایی که در آستانه‌ی بحران‌اند اما هنوز در حال مقاومت‌اند - نه با هیاهو، بلکه با سکوتی سنگین و پرمعنا.