کتاب برنامه ریزی استراتژیک در سازمان های دولتی و غیرانتفاعی

کتاب «برنامه‌ریزی استراتژیک: در سازمان‌های دولتی، عمومی و غیرانتفاعی» اثر جان ام. برایسون، یک راهنمای بنیانی و مرجع قطعی در این حوزه است که به یک چالش اساسی پاسخ می‌دهد: چگونه می‌توان ابزار قدرتمند برنامه‌ریزی استراتژیک را که در دنیای کسب‌وکار تجاری توسعه یافته، برای واقعیت‌های پیچیده و منحصربه‌فرد بخش دولتی و غیرانتفاعی، به‌طور موثر به‌کار گرفت؟
جوهر اصلی و نوآوری بزرگ برایسون در این استدلال نهفته است که رهبران و مدیران این سازمان‌ها در جهانی فعالیت می‌کنند که با چالش‌های دشوار و تغییرات پرشتاب و به هم پیوسته تعریف می‌شود. از کمرنگ شدن مرزها میان حوزه‌های داخلی و بین‌المللی و بخش‌های عمومی، خصوصی و غیرانتفاعی گرفته تا تغییرات عمیق جمعیتی و زیست‌محیطی، سازمان‌ها را وادار می‌کند تا برای بقا و موفقیت، تفکر، عمل و یادگیری خود را استراتژیک نمایند.
برای پاسخ به این پیچیدگی، برایسون مدل مشهور خود، یعنی «چرخه‌ی تغییر استراتژی» را معرفی می‌کند. این مدل، چرخه‌ ای تکرارشونده و انعطاف‌پذیر است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به‌طور مداوم فکر و عمل استراتژیک داشته باشند. این چرخه شامل ده مرحله‌ی کلیدی و مرتبط با هم است که به عنوان یک نقشه‌ی راه عمل می‌کند: این سفر با توافق اولیه برای آغاز فرایند آغاز شده و با شناسایی دستورات و الزامات رسمی و غیررسمی سازمان ادامه می‌یابد. سپس به درون هویت سازمان، یعنی تبیین مأموریت و ارزش‌ها می‌پردازد.
مراحل بعدی به تحلیلی جامع از محیط اختصاص دارد: ارزیابی محیط خارجی برای شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها و ارزیابی محیط داخلی برای شناخت نقاط قوت و ضعف. از دل این تحلیل، مسائل استراتژیک بیرون می‌آیند؛ یعنی چالش‌های اساسی که سازمان برای بقا و موفقیت باید به آن‌ها پاسخ دهد. پس از آن، سازمان به تدوین استراتژی‌ها برای مدیریت این مسائل، تصویب آن‌ها و ایجاد یک چشم‌انداز الهام‌بخش برای آینده می‌پردازد. این چرخه با طراحی یک فرایند اجرایی موثر و در نهایت، ارزیابی مجدد و بازبینی مداوم استراتژی‌ها تکمیل می‌شود.
آنچه این کتاب را به راهنمایی کاربردی و واقعی تبدیل می‌کند، تمرکز شدید آن بر جنبه‌های عملی است. این اثر سرشار از ابزارها، کاربرگ‌ها، مطالعات موردی و توصیه‌های عملی است که به رهبران و مدیران کمک می‌کند تا این فرایند را در سازمان خود به اجرا درآورند. برایسون تأکید می‌کند که ارزش برنامه‌ریزی استراتژیک تنها در سند نهایی نیست، بلکه در خود فرایند تفکر، گفتگو و یادگیری استراتژیک نهفته است که در سراسر سازمان اتفاق می‌افتد.
در نهایت، «برنامه ریزی استراتژیک» یک منبع ضروری برای هر رهبر، مدیر، مشاور یا دانشجویی است که در بخش عمومی و غیرانتفاعی فعالیت می‌کند. این کتاب به این سازمان‌ها کمک می‌کند تا از حالت انفعالی و روزمرگی خارج شده و با اتخاذ یک رویکرد استراتژیک در محیط پیچیده‌ی خود بقا یابند و به طور موثرتری به مأموریت خود عمل کرده و ارزش عمومی پایدار خلق کنند.