کتاب روباه شنی

«روباه شنی» سومین مجموعه داستان محمد کشاورز بعد از «پایکوبی» و «بلبل حلبی» است. او یکی از داستان‌نویس مهم و مطرح ایران است که بسیار گزیده کار می‌کند و از داستان‌هایش مشخص است که زمان زیادی صرف نوشتن آن‌ها می‌کند و با واسواس داستان‌هایش را برای چاپ انتخاب می‌کند. بنابراین حاصل نزدیک به چهل سال داستان‌نویسی او پنج کتاب است. مجموعه داستان‌های او معمولا در جوایز ادبی نیز مطرح می‌شوند. مجموعه داستان «روباه شنی» نیز جایزه‌ی کتاب سال و جایزه جلال را دریافت کرده است.
«روباه شنی» نه داستان کوتاه را دربرمی‌گیرد. هر چند می‌توان دغدغه‌های اجتماعی را در بیشتر این داستان‌ها دید. اما حکایت تنهایی و انزوای آدم‌ها مضمون غالب این داستان‌هاست. شخصیت‌های این داستان‌ها آدم‌هایی معمولی هستند و گرفتار زندگی روزمره هرچند در برخی داستان‌ها این فضا کم‌کم مالیخولیایی و گاهی هم خیال‌انگیز می‌شوند. نکته‌ی برجسته‌ی دیگر درباره‌ی سبک نویسندگی کشاورز حضور طنزی ملایم در داستان‌هایش است. او به خوبی از پس روایت هوشمندانه این طنز برمی‌آید.
در داستان «روباه شنی» که آخرین داستان این مجموعه است و نام کتاب هم برگرفته از همین داستان است، با شخصیتی تنها روبرو هستیم. اویس راننده‌ای است که خانواده‌اش را در زلزله بم از دست داده است و راننده‌ی بیابان است. او در مسیرش به روباهی شنی برمی‌خورد و رابطه‌ای عجیب بین این حیوان و اویس برقرار می‌شود و تنهایی او را پرمی‌کند اما داستان به سمتی می‌رود که اویس این روباه را از دست می‌دهد. روباه به زنی تنها می‌رسد. اما روباه سرانجام و بر اثر اتفاقاتی فرار می‌کند و این آدم‌های تنها همچنان در تنهایی خودشان فرو می‌روند. فضای داستان مخصوصا فضای جاده و تنهایی اویس، شخصیت‌پردازی اویس و آدم‌های دیگر داستان و پرداخت و ریتم مناسب، این داستان را تبدیل به بهترین داستان کتاب کرده است.
«روز متفاوت» اولین داستان مجموعه با فضایی آشنا و دو خانواده‌ی ظاهرا معمولی آغاز می‌شود. آقای فلاح خانواده‌ای که با آن‌ها دوستی دارد به باغش دعوت می‌کند. او به بهانه‌ای باغ را ترک می‌کند و این خانواده می‌مانند و سگ‌هایی که توی باغ هستند. داستان که با فضایی واقعی شروع شده است کم‌کم هولناک می‌شود و فضایی عجیب و تکان‌دهنده پیدا می‌کند. خواننده نیز مانند آن خانواده، در دام زمینه‌چینی آقای فلاح می‌افتد و نفسش بند می‌آید.
«پرنده‌باز» نیز با فضایی واقعی آغاز می‌شود و کم‌کم پرنده‌ی حاضر در داستان موجودیتی فراواقعی و وهم‌انگیز به خود می‌گیرد. مردی برای اولین بار به خانه‌ی دخترش آمده است. مرد ظاهر از دامادش و پدر او دلخوشی ندارد. همین پرنده، باعث شروع بحث می‌شود و کم‌کم تعلیق و هیجانی عجیب بر داستان حاکم می‌شود. طنز حاکم بر داستان لذت خواندن این داستان را دوچندان می‌کند.
«گلدان آبی، میخک‌های سفید»، «آهنگ پلنگ صورتی را سوت بزن»، «زمین بازی»، «هشت شب، میدان آرژانتین»، «راه رفتن روی آب» و «غار را روشن کن» عناوین هفت داستان دیگر این مجموعه هستند.
«روباه شنی» یکی از مجموعه داستان‌های مهم سال‌های اخیر است که نویسنده‌ای باتجربه و خلاق آن را نوشته است. این مجموعه داستان می‌تواند طیف گسترده‌ای از علاقمندان به داستان کوتاه را راضی کند.