یکی از آثار قابل توجه کنارگذاشتن رضا شاه و فروپاشی تشکیلات انتظامی کشور در جریان وقایع شهریور ۱۳۲۰، شیوع رشته‌های آشوب و شورش‌های اعتراضی در نقاط مختلف کشور، به ویژه مناطق عشایری، بود. همچنین، در استان خراسان، صولت السلطنه، با استفاده از تاریخ و تجربیات قدیمی ایل هزاره و بهره‌برداری از شرایط مساعدی که پس از سقوط نظام پهلوی در این منطقه شکل گرفته بود، توانست عشایر شرق، شمال، و غرب خراسان را تحریک و به حکومت بخش گسترده‌ای از این منطقه در زمستان سال ۱۳۲۰ تصاحب کند. این شورش که به دلیل برخی جوانب خود، از جمله اعلامیه‌های مذهبی صولت السلطنه در آن زمان، با تنش‌های نسبتا بالا مواجه شد، یکی از وقایع مهم و حادثه‌هایی بود که تاریخ کلی این منطقه را تشکیل می‌داد و فهم و درک تحولات تاریخی ایران معاصر را فقط از طریق شناخت و بازیابی هر جزئی از آنها ممکن می‌ساخت. این مطالعه به کوتاهی به تاریخ ایل هزاره و نقش آنها در تاریخ معاصر خراسان اشاره می‌کند، سپس به تفصیل به شورش زمستان ۱۳۲۰ و شروع، گسترش، و پایان آن می‌پردازد. همچنین، به مرور شرایط زمانی صولت السلطنه نیز می‌پردازد. در میان رشته‌های شورشی که بعد از حوادث شهریور ۱۳۲۰ به سراسر ایران توسعه یافت، صولت السلطنه نسبت به دیگر حوادث مشابه در آذربایجان، کردستان، و فارس، به نسبت معمولی‌تر و محدودتر بود. این حرکت نسبتا کوتاهی ادامه داشت و اسناد به اندازه‌ی قابل توجهی از آن باقی مانده است...
کتاب شورش خراسان و صولت السلطنه هزاره
موسسه فرهنگی هنری جهان کتاب
کاوه بیات
