کتاب هوپاتیا

«هوپاتیا» نوشته‌ی سندی دونوان درباره‌ی شخصیتی کمتر شناخته‌شده اما حیرت‌انگیز است؛ زنی فیلسوف، آزاده و دانشمند در سده‌های نخستین میلادی که او را به‌عنوان نخستین زن برجسته‌ی ریاضی‌دان می‌شناسند.
«تئون» پدر هوپاتیا از ریاضی‌دانان مشهور و استاد دانشگاه اسکندریه بود. او تحت تعالیم پدرش ریاضیات و فلسفه و هنر سخنوری و خطابه را آموخت. علاوه بر این، «تئون» او را با تمام مذاهب آن زمان آشنا کرد و به او تفکر به دور از تعصب را آموخت.
هوپاتیا به‌خاطر تسلطش بر علوم زمانه‌ی خودش و قدرت سخنوری‌ بی‌نظیرش معلم محبوبی بود. افراد بسیاری از کشورهای مختلف برای شرکت در کلاس‌های او به اسکندریه می‌آمدند و بسیاری از مردم برای شنیدن سخنان او جمع می‌شدند. سقراط درباره‌ی او می‌گوید: «او معلم محبوبی بود، در خانه‌ی او همانند اتاق کنفرانسش سخت‌کوش‌ترین دانشجویان آن روز آمد و رفت داشتند.» زیبایی او هم از دلایل دیگر شهرت او بود. هوپاتیا پیشنهادهای ازدواج بسیاری را رد می‌کرد، خودش را وقف فلسفه و ریاضیات کرده بود. او چنان اعتماد به نفس و طبع بلندی داشت که غالبا در اجتماعاتی با حضور بزرگان شرکت می‌کرد، بی‌آن‌که هرگز میان جمع مردانی که به تمجید از او می‌پرداختند، خود را ببازد و در پس نام مردان قرار گیرد. چندین نامه از سینسیوس فیلسوف سیرنی در دست است که همگی پر از تحسین و احترام نسبت به هوپاتیا هستند. در یکی از نامه‌ها از او درباره ساخت اسطرلاب و عمق‌یاب آب می‌پرسد و هوپاتیا در پاسخ، اختراع نوعی جهان‌نمای مسطح را به اطلاع او می‌رساند.
هوپاتیا در دوران حکومت روم بر مصر در اسکندریه زندگی می‌کرد. در آن زمان اسکندریه از مراکز مهم مسیحیت بود و تفکرات دیگر با عنوان کافرکیشی به شدت سرکوب می‌شدند. دانش‌هایی که وی بر روی آن‌ها کار می‌کرد از دید روحانیون برای مردم مضر و گمراه کننده بود و این‌که یک زن به فلسفه و ریاضیات بپردازد، غیرقابل تحمل بود. وی توسط «سیریل» اسقف شهر اسکندریه متهم به جادوگری و توطئه علیه مسیحیت شد. در یکی از روزهای ماه مارس سال ۴۱۵ میلادی هنگامی که هوپاتیا از کتابخانه اسکندریه بازمی‌گشت به کالسکه‌‌ی او حمله و به طرز وحشیانه‌ای کشته و جسدش سوزانده شد. نفوذ و قدرت کلیسا، مانع پیگرد و مجازات قاتلان او شد.
«قتل در خیابان‌ها»، «شهر دانش»، «دختر تئون»، «افلاطونیان، کافران و مسیحیان»، «درگیری بین علم و دین»، «ویرانی یک معبد»، «اسقف اعظم بی‌رحم»، «پایانی غم‌انگیز» و «میراث یک فیلسوف» عناوین بخش‌های مختلف این کتاب هستند.
«هوپاتیا» نه تنها مخاطبان نوجوان، بلکه مخاطبان بزرگسال را نیز با این زن فیلسوف و آزاده آشنا می‌کند و نشان می‌دهد تنگ‌اندیشی و تعصب تا چه اندازه می‌تواند خطرناک و باعث عقب‌ماندگی بشر بشود.