عبدالحمید بن هبه الله مداینی که به «ابن ابی الحدید» شناخته می شود از دانشمندان بسیار نامور و برجسته ی سده ی هفتم هجری است، او را فقیه، مورخ، ادیب، متکلم و شاعری اهل نظر دانسته اند. هفده کتاب بازمانده از او که در مقدمه ی این کتاب با آن ها آشنا می شوید از کتاب های مأخذ در رشته های مختلف اند. چند کتاب او بررسی و نقد افکار نامورانی چون غزالی، زمخشری یا شرح گفته های ابن اثیر و فخر رازی است. میان آثار علمی او شرح بیست جلدی نهج البلاغه را برگزیده تر از دیگر کتاب هایش دانسته اند و خوشبختانه بدون هیچ کاستی در گذر روزگار پابرجای مانده و بارها در کشورهای اسلامی چاپ شده است.
مباحث تاریخی و اجتماعی شرح نهج البلاغه که بخش عمده ی آن است با بهره بری از منابعی تدوین شده است که در دسترس مورخ بزرگی چون محمدبن جریر طبری نبوده است و کتاب حاضر برگردان همان مطالب به فارسی است. یکسان نگری و پرهیز از یک سونگری در اندیشه و بیان ابن ابی الحدید به روشنی آشکار است، با این همه، توجه داشته باشید که هیچ کتابی، به ویژه در مسائل تاریخی آن گونه نیست که نقدناپذیر باشد. باید این را هم در نظر داشته باشیم که از سده ی هشتم هجری تاکنون، مولفان گران قدری همجون حر عاملی، فیض، مجلسی، و در روزگار نزدیک، حامد حسین، محدّث قمی، سیدمحسن امین، سیدمحمدهادی میلانی، روان همه ی آن ها شاد باد، از شرح نهج البلاغه ی ابن ابی الحدید بهره گرفته و از آن در منابع خود نام برده اند.
کتاب جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه
نشر نی