کتاب فیزیک در چند دقیقه

«فیزیک در چند دقیقه» اثر جایلز اسپارو (۲۰۱۴) یکی از نمونه‌های جذاب کتاب‌های علمی برای عموم است که تلاش می‌کند مفاهیم پیچیده فیزیک را به ساده‌ترین و کوتاه‌ترین شکل ممکن توضیح دهد. این کتاب بخشی از مجموعه‌ی محبوب «در چند دقیقه» انتشارات کوئرکوس است که هرکدام به زبانی ساده و در قالب مدخل‌های کوتاه، علوم و موضوعات مختلف را معرفی می‌کنند.
اسپارو در این کتاب، ۲۰۰ مدخل کوتاه نوشته است؛ هرکدام معمولا یک صفحه، شامل توضیحی روان، مثال‌های ملموس و یک تصویر یا نمودار گرافیکی که یادگیری بصری را تقویت می‌کند. همین ساختار باعث شده که حتی کسانی که هیچ پیش‌زمینه‌ی فیزیکی ندارند، بتوانند به راحتی مفاهیم اصلی مثل قوانین نیوتن، نیرو، انرژی، امواج و نور، ترمودینامیک، الکترومغناطیس، فیزیک کوانتوم، نسبیت و حتی مباحث پیشرفته‌تری مانند ماده تاریک، نوترینوها و نظریه ریسمان را مرور کنند. شیوه‌ی نگارش اسپارو ساده و بدون اصطلاحات فنی پیچیده است. او تلاش می‌کند در هر مدخل، تنها روی یک ایده‌ی اصلی تمرکز کند و توضیح دهد چرا آن ایده مهم است و در زندگی روزمره یا علم چه کاربردی دارد. این کار، کتاب را به ابزاری مناسب برای دو گروه تبدیل کرده است: علاقه‌مندان کنجکاوی که می‌خواهند فیزیک را از ابتدا بشناسند، و کسانی که آشنایی قبلی دارند و به دنبال یک مرور سریع و کاربردی هستند. از نظر محتوایی، کتاب تقریبا طیف کامل فیزیک را پوشش می‌دهد؛ از موضوعات کلاسیک تا نظریه‌های مدرن. و از نظر ساختاری، چون هر مدخل مستقل است، می‌توان آن را به صورت غیرخطی هم خواند: امروز در مورد نسبیت مطالعه کرد و فردا به سراغ کوانتوم رفت، بدون اینکه حس کنید چیزی را از دست داده‌اید. این ویژگی‌ها باعث شده که «فیزیک در چند دقیقه» را بیشتر به عنوان یک «نقشه‌ی کلی» یا مرجع سریع در نظر بگیرند تا یک کتاب درسی کامل. اگرچه بعضی منتقدان معتقدند اختصار بیش از حد برخی مفاهیم باعث سطحی‌بودن توضیحات شده، اما همین اختصار برای بسیاری از خوانندگان تبدیل به نقطه‌ی قوت شده است؛ چون در دنیایی پرسرعت، مطالعه‌ی یک یا دو صفحه در روز آسان‌تر از خواندن فصلی طولانی است.
در نهایت، «فیزیک در چند دقیقه» را می‌توان مقدمه‌ای لذت‌بخش و بصری به علمی دانست که گاهی دشوار و انتزاعی به نظر می‌رسد؛ کتابی که با تصویرگری خوب و زبان قابل‌فهم، شوق دانستن را در مخاطب بیدار می‌کند.