خداوند مرا با دینی روان،آسان و بدون دشواری مبعوث فرموده است.لذا قواعد گوناگونی در فقه اسلامی وارد گردیده که هرچند با یکدیگر متفاوت و دارای آثار و احکام مختلف است،ولی چون خوب بنگری،مبنای همه به یک ریشه بازگشت می کند؛نظیر قاعده نفی عسر و حرج،قاعده الزام موسر و انظار معسر،قاعده لاضرر و لاضرار فی الاسلام ،قاعده اضطرار و قاعده تعذر وفاء. این قواعد هرچند بیشتر در مباحث عبادات کاربرد دارد،ولی به هیچ وجه اختصاص به آن ابواب ندارد و در مباحث حقوقی هم کاربرد بسیار دارد. وانگهی برخی قواعد مورد اشاره فوق که اصولا مختص به مباحث معاملات و روابط حقوقی است،مثل قاعده تعذر وفا به عقد و یا بخش اخیر قاعده لاضرر و لاضرار که بیانگر منع سواستفاده از حق است.در اثر پیش رو،چند قاعده از قواعد فوق به یک نظریه عمومی بازگشت شده و آثار این قواعد بر الزامات ناشی از تعهدات بیان گردیده است. اکثر مطالب این کتاب به صورت جزوه درسی،چندین بار در دوره دکتری حقوق خصوصی دانشگاه ها تدریس شده است. جزوه ای که در دسترس دانشجویان عزیز آن روز و استادان امروز،تحت همین عنوان قرار گرفت،حسب اطلاع و به گواهی پایان نامه ها و مقالات انتشاریافته در مجلات تاکنون مورد ارجاعات عدیده قرار گرفته است. استدعای نگارنده آن است که از این به بعد از آن جزوه صرف نظر فرموده و این اثر را مورد ملاحظه قرار دهند و ما را از نظرات کریمانه خود برای بهینه شدن هرچه بیشتر بهره مند سازند.
کتاب نظریه عمومی نفی دشواری در حقوق اسلامی
سخن
سید مصطفی محقق داماد
